Sinh ra và lớn lên tại xã Tân Thành, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị), chị Nguyễn Thị Liên có gần 20 năm gắn bó với nghề bán ẩm thực. Kiên trì, sáng tạo và “có duyên với nghề”, chị đã tích cực tham dự các sự kiện, hoạt động liên quan đến ẩm thực trong và ngoài huyện, góp phần giới thiệu, quảng bá rộng rãi những món ăn đặc trưng của quê hương.
Tốt nghiệp THPT, do điều kiện kinh tế gia đình khó khăn nên chị Liên đành gác lại giấc mơ học đại học. Với niềm đam mê nấu ăn, chị chọn việc mở một quán ăn nhỏ vỉa hè ngay tại gia đình.
Khởi nghiệp, chị làm những món như xôi xụm, gà bản, chân gà nướng... Sau một thời gian dài gắn bó, chị tự mình xây dựng được một quán ẩm thực với tên Chăm Pa quán. Chăm Pa là một loài hoa đặc trưng của nước bạn Lào, với ý nghĩa là hòa bình và mang đến những điều tốt đẹp.
Với tên gọi riêng biệt cùng với vị trí quán nằm ở trung tâm xã, chị Liên quyết tâm xây dựng thương hiệu riêng cho quán ăn của mình. Từ những nông sản có sẵn tại địa phương như nếp cẩm, măng rừng, bí đỏ, gà bản… chủ yếu mua từ người đồng bào Vân Kiều, Pa Kô ở thị trấn và trong huyện làm được, chị nghĩ ra cách chế biến kết hợp trưng bày thức ăn trên những chiếc mẹt tre. Mỗi mẹt tre gồm những món chủ đạo như gà nướng, xôi nếp cẩm, nộm đu đủ trộn với mắm cá sông, thịt gác bếp, măng rừng và rau củ sạch… được trang trí rất bắt mắt tạo nên hình ảnh và hương vị đặc trưng của miền Tây Quảng Trị.
Để chuẩn bị cho một ngày bán hàng, chị Liên thực hiện các công việc cụ thể như nếp phải ngâm nước từ tối hôm trước cho nở hạt để sáng hôm sau hấp lên thành xôi mới dẻo được. Gà nướng sau khi làm sạch thì ướp với sả, tỏi, bột ngọt, dầu hào, dầu ăn trong thời gian khoảng 30 phút rồi cho lên lò than nướng lửa nhẹ cho tới chín vàng.
Các loại rau củ quả chấm cheo, chấm ruốc thì được hấp chín. Đóng vai trò là chủ đạo trên chiếc mẹt là món xụm. Nhiều người biết đến món xụm mỗi khi đến chợ Sê Pôn (Lào) hoặc Hướng Hóa. Người đồng bào dân tộc thiểu số ở Hướng Hóa có những món ăn khá tương đồng với người dân nước bạn Lào. Món xụm được chế biến từ đu đủ xanh, cà chua, cà xanh bản, cóc rừng, ớt tỏi, bột ngọt, đường và đặc biệt phải có mắm được làm từ cá sông Sê Pôn.
Chị Liên cho biết: “Muốn có món xụm ngon thì cho ớt tỏi, bột ngọt và đường đủ lượng dùng, rồi giã nhuyễn. Sau đó, cắt lát quả cà chua, cà xanh, cóc, chanh vào và tiếp tục giã nhuyễn, tiếp đến bỏ thêm một nắm đu đủ xanh đã được vằm thành sợi và cho một vá mắm cá vào giả nhuyễn lần cuối. Cuối cùng, cho rau thơm hoặc rau mùi quế vào trộn đều bỏ ra dĩa, rắc thêm đậu phụng rang. Như vậy, có món xụm đặc trưng. Để món ăn thêm hấp dẫn, thường ăn kèm với rau xà lách, lá lốt, bắp su trắng”.
Ngoài bán ẩm thực tại quán, chị Liên còn tự tay làm thịt gác bếp các loại như lợn bản, bò, trâu. Mặt hàng này bán chạy quanh năm và rất đắt khách vào các dịp lễ, tết. Chị còn học được cách chế biến rượu nếp cẩm. Hiện nay, chị Liên nhận truyền dạy cách chế biến các món ăn đặc trưng của địa phương cho những ai có nhu cầu ở trong và ngoài tỉnh.
Luôn sáng tạo trong cách chế biến, đầu tư xây quán khang trang, sạch đẹp, Chăm Pa quán không chỉ thu hút khách trong và ngoài huyện mà còn là địa chỉ quen thuộc của thực khách ở nước bạn Lào. Trung bình mỗi năm, quán mang lại thu nhập cho gia đình chị trên 100 triệu đồng. Cách đây 3 năm, lần đầu tiên chị Liên tham gia “Phiên chợ vùng cao” do Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Hướng Hoá tổ chức. Thời điểm đó, chị tham gia với tư cách là quảng bá ẩm thực đặc sắc cho xã Tân Thành và chị đã rất thành công khi tham gia sự kiện này.
Từ đó đến nay, bất kì một sự kiện lớn, nhỏ ở trong và ngoài huyện, chị đều được mời tham dự như: Lễ hội mừng lúa mới của người đồng bào dân tộc Pa Kô tại huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế; lễ hội cắm trại tại đèo Sa Mù ở huyện Hướng Hoá; các sự kiện lớn của các hãng bia, chị là đơn vị độc quyền được bán ẩm thực.
Mới đây nhất, chị đã đại diện cho huyện Hướng Hóa tham gia sự kiện “Lễ hội Văn hóa - Ẩm thực Việt Nam diễn ra từ ngày 28-30/4/2023 tại Quảng Trị. Qua mỗi lần tham dự sự kiện như vậy giúp chị Liên có cơ hội được giới thiệu, quảng bá ẩm thực quê hương, được nhiều người biết và tìm đến Chăm Pa quán để thưởng thức những món ăn ngon ở Hướng Hóa.
Chi Liên cho biết thêm: “Mỗi lần nhận được lời mời tham dự của một sự kiện hay lễ hội ẩm thực nào đó, tôi thấy rất vui. Để góp phần cho các sự kiện phong phú món ăn, đảm bảo tiêu chí ngon, bổ, sạch, lạ tôi tự tay chuẩn bị rất nhiều thứ từ món ăn, dụng cụ chế biến đến trang phục phù hợp… Tôi xin chân thành cám ơn các cơ quan, đơn vị đã luôn quan tâm, tin tưởng tạo điều kiện thuận lợi để Chăm Pa quán được tham gia quảng bá ẩm thực. Nhờ đó, uy tín, thương hiệu của quán ngày càng rộng mở. Tôi rất mong tiếp tục tham gia các sự kiện quảng bá ẩm thực đặc trưng vùng miền”.
