Cách thành phố Đông Hà 60km về phía Tây, huyện Hướng Hóa (tỉnh Quảng Trị) nằm trong thung lũng đất đỏ cao hơn mực nước biển 400m. Địa thế núi rừng đa dạng, núi và sông xen kẻ nhau, sông suối đều bắt nguồn từ núi cao. Khí hậu mang những nét điển hình của khí hậu nhiệt đới - gió mùa, quanh năm nóng ấm. Nơi đây có 3 dân tộc anh em cùng chung sống là: Dân tộc Kinh, Vân Kiều và Pa Cô. Ngoài được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho nét khí hậu điển hình, đây cũng là mảnh đất tiềm tàng, chứa đựng những nét văn hóa vô cùng đặc sắc, tạo hứng thú và níu chân những ai thích du lịch và khám phá.
Một ngày đầu hè, chúng tôi được dịp theo chân những thanh niên của xã Húc, huyện Hướng Hóa đi và trải nghiệm và tìm hiểu về món cá suối nhảy, món ăn đã có từ lâu đời trong cộng đồng đồng bào dân tộc tại đây.
Tại xã Húc nói riêng cũng như tại huyện Hướng Hóa nói chung, có rất nhiều con suối đá. Cá thường sống trong hang hốc những con suối này, nhưng điều đặc biệt, theo như những thanh niên ở đây thì để làm được món ăn này, cá thường phải được đánh bắt ở những con suối đầu nguồn, đầm phá ven bờ, vùng cửa sông, ruộng lúa để đảm bảo thịt ngọt, mềm và chắc sạch.
Để ăn kèm với món cá suối nhảy thì có rất nhiều loại rau. Người địa phương ở đây dùng tầm gần 10 loại rau để ăn món này. Tất cả đều mọc tự nhiên. Chỉ cần đi dọc bờ ruộng, triền đê, ao hồ là có thể hái đủ các loại rau cho món ăn này.
Một trong những yếu tố quyết định độ ngon của món cá suối nhảy đó chính là cách làm muối. Muối ăn kèm món cá nhảy phải được làm từ ớt tươi mới hái trên cây, gừng bản, muối hạt và mì chính, tất cả giã thật nhuyễn rồi vắt thêm ít chanh vào.
Cá thường chỉ chọn những loại cá nhỏ, giữ cho cá sống từ khi bắt lên tới khi bày ra mâm để thưởng thức. Bên cạnh món cá suối nhảy, với truyền thống tôn trọng và hiếu khách, người dân ở đây sẽ chế biến thêm món cá nướng để phục vụ riêng cho những ai còn dè chừng với món ăn độc đáo này.
Nơi phía Tây của tỉnh Quảng Trị, huyện Hướng Hoá không chỉ được biết đến với phong cảnh thiên nhiên hữu tình, khí hậu ôn hoà, lí tưởng, đây còn được biết đến với rất nhiều món ăn độc lạ, đa dạng, mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc. Và khi đến đây, có một món lại khiến nhiều người thoạt nhìn phải dè chừng, đó là món cá suối nhảy. Món cá nhảy tuy có cách chế biến không mấy cầu kỳ nhưng lại khá kén người ăn nên không được phổ biến tại nhiều địa phương. Bù lại, với những thực khách sành ăn thì sẽ cảm nhận được hương vị độc đáo của món cá này.
Do đó, nếu một lần được đặt chân tới huyện Hướng Hoá, bạn hãy thử trải nghiệm món cá nhảy tanh tách trong miệng này để biết được nét tinh túy, đa dạng của ẩm thực vùng cao Hướng Hoá.