Mô hình SWOT là kỹ thuật chiến lược được sử dụng để giúp xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, làm rõ mục tiêu và xác định những yếu tố khách quan-chủ quan ảnh hưởng đến quá trình đạt được mục tiêu đó. Để có những phân tích về những cơ hội, thách thức và đưa ra những giải pháp cho việc phát triển du lịch tại Quảng Trị, tác giả bài viết xây dựng mô hình SWOT với những phân tích cụ thể như sau:
Tiềm năng phong phú (Strengths)
Quảng Trị nằm ở điểm giữa của đất nước Việt Nam và là điểm “đầu cầu” về phía Việt Nam trên Hành lang kinh tế Đông-Tây (EWEC), có 2 cửa khẩu quốc tế Lao Bảo và La Lay kết nối với 2 tỉnh bạn Lào Savannakhet và Salavan. Nhờ có vị thế địa chính trị - kinh tế đặc biệt này nên Quảng Trị có những giá trị, tiềm năng và lợi thế riêng cho phát triển kinh tế du lịch.
Đặc biệt, Quảng Trị có hệ thống di tích lịch sử chiến tranh cách mạng đồ sộ và độc đáo với 500 di tích, danh thắng đã được xếp hạng, trong đó có 4 di tích quốc gia đặc biệt: Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, Thành Cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm năm 1972; Địa đạo Vịnh Mốc và Hệ thống làng hầm Vĩnh Linh, Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh…
Quảng Trị được mệnh danh là “Bảo tàng sinh động nhất về di tích lịch sử chiến tranh cách mạng”. Đây chính là nguồn tài nguyên vô cùng phong phú cho phát triển các sản phẩm du lịch hoài niệm về chiến trường xưa, du lịch tâm linh… Đặc biệt, ngoài Hàn Quốc, thì chỉ có Quảng Trị (Việt Nam) là địa điểm thứ 2 trên thế giới có loại hình du lịch khu phi quân sự DMZ và còn tồn tại đến nay.
Ngoài hệ thống di tích lịch sử chiến tranh cách mạng, Quảng Trị còn có “bộ sưu tập” khá lớn về di tích lịch sử văn hóa, trong đó có di tích Hệ thống khai thác nước cổ Chăm (giếng cổ Gio An) là một sản phẩm vô cùng độc đáo, thu hút nhiều học giả và du khách nước ngoài đến tham quan, nghiên cứu, chiêm ngưỡng.
Về tài nguyên thiên nhiên, Quảng Trị có những đặc trưng riêng biệt, vừa có tài nguyên rừng, biển và đảo vô cùng phong phú. Quảng Trị có 75 km bờ biển, với nhiều bãi biển đẹp như Vĩnh Thái, Cửa Tùng, Cửa Việt, Triệu Lăng, Mỹ Thủy... Đặc biệt, Cồn Cỏ là hòn đảo xanh hiếm có và được mệnh danh là “đảo ngọc” của Việt Nam với 70% diện tích là rừng tự nhiên, đồng thời nằm trong vùng sinh quyển bảo tồn biển.
Những năm gần đây, tour du lịch ra đảo Cồn Cỏ mới được đưa vào khai thác nhưng đã thu hút một số lượng lớn khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, nghỉ dưỡng, mở ra hướng phát triển mới về dịch vụ du lịch biển, đảo cho tỉnh Quảng Trị, đồng thời góp phần nâng cao giá trị, ý thức bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.
Quảng Trị có độ dốc từ Tây sang Đông, từ dãy Trường Sơn hùng vĩ đến vùng đồng bằng và vùng biển, đã tạo nên địa hình đa dạng với núi, sông, suối, hồ, hang động, thác nước... xen kẽ, thuận lợi để phát triển nhiều mô hình du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm. Quảng Trị có 126.732 ha rừng tự nhiên, 119.084 ha rừng trồng.
Ở khu vực phía Bắc Quảng Trị có rừng nguyên sinh Rú Lịnh, phía Nam nổi tiếng với trằm Trà Lộc. Khu vực phía Tây Quảng Trị là vùng núi cao, điển hình là động Voi Mẹp, động Sa Mù, động Châu, động Vàng. Nơi đây tập trung rất nhiều địa danh, đang hình thành khu du lịch sinh thái, tương lai trở thành địa chỉ hấp dẫn du khách gần xa: Đồi Rockpile; Khe Gió; khu danh thắng Đakrông, suối nước nóng Klu; khu du lịch sinh thái thủy điện Rào Quán; thác Ồ Ồ; thác Ba Vòi; thác Tà Puồng; thác Luồi; động Tà Puồng, động Prai; Khu bảo tồn thiên nhiên Hướng Hóa...
Bên cạnh đó, Quảng Trị còn có nhiều di sản văn hóa phi vật thể, văn hóa tâm linh với các lễ hội dân gian truyền thống, lễ hội cách mạng đặc sắc. Trong đó, chùa Sắc Tứ Tịnh Quang và Trung tâm hành hương La Vang là những cơ sở tôn giáo, thu hút đông đảo tín đồ và du khách bốn phương về hành lễ. Các lễ hội “Thống nhất non sông”, “Tri ân tháng Bảy”, “Nhịp cầu xuyên Á”, lễ hội hoa đăng trên sông Thạch Hãn,... để lại những tình cảm, ấn tượng sâu sắc trong Nhân dân, du khách trong và ngoài nước.
Với những giá trị nhân văn của quá khứ và hiện tại, những dấu ấn khốc liệt của chiến tranh, các hoạt động hướng đến lễ hội “Vì Hòa bình” sẽ góp phần tôn vinh các giá trị của hòa bình, chuyển tải thông điệp yêu chuộng hòa bình của Nhân dân Việt Nam và thế giới.
Quảng Trị tuy chưa được mệnh danh là địa phương của tinh hoa ẩm thực, thế nhưng nơi đây cũng có nhiều món ăn đặc sắc. Những món ăn này được chắt chiu từ thời tiết khắc nghiệt nên mang hương vị riêng biệt với vị cay nồng từ thứ gia vị không thể thiếu: Tiêu, ớt và ném. Nổi tiếng có bánh lọc Mỹ Chánh, cháo cá Hải Lăng, bún hến Mai Xá, bánh ướt Phương Lang, nem chợ Sãi. Trong đó, cháo cá Hải Lăng và bún hến Mai Xá là 2 món ăn của Quảng Trị lọt vào top 100 món ăn đặc sản Việt Nam năm 2020 - 2021, đồng thời nem chợ Sãi và cao chè vằng La Vang là những sản phẩm được lọt vào top 100 đặc sản quà tặng Việt Nam theo Bộ tiêu chí Top 100 món ăn đặc sản Việt Nam.
Với những tiềm năng phong phú về tài nguyên thiên nhiên và nhân văn nói trên, cùng với lợi thế so sánh khác cho phép Quảng Trị xây dựng chiến lược phát triển kinh tế du lịch mang màu sắc riêng biệt, khó hòa lẫn với các địa phương khác trong cả nước.
Vượt qua chướng ngại vật (Weaknesses)
Theo số liệu của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Trị, tổng lượng khách và doanh thu du lịch tại Quảng Trị trong giai đoạn 2017 - 2019 đều tăng. Trong đó, tổng lượng khách đến Quảng Trị trong năm 2019 ước đạt 2.085 triệu lượt, tăng 11,4% so với năm 2018. Tổng doanh thu kinh doanh du lịch xã hội năm 2019 ước đạt 1.782 tỉ đồng, tăng 9,7% so với năm 2018; trong đó doanh thu lưu trú và lữ hành của các doanh nghiệp du lịch chuyên ngành ước đạt 460 tỉ đồng, tăng 11,5% so với cùng kỳ.
Tuy nhiên, như đa phần các tỉnh khác của dải đất miền Trung, đến nay, Quảng Trị vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Ngành Du lịch Quảng Trị vẫn còn non trẻ, đang nỗ lực để hòa nhập với dòng chảy không ngừng của sự phát triển du lịch trong và ngoài nước.
Hiện nay, các điểm di tích phần lớn mới chỉ phục vụ việc tham quan, trong khi hệ thống sản phẩm dịch vụ đi kèm để du khách tiêu dùng, mua sắm còn rất hạn chế. Ngoài nguồn thu bán vé vào các di tích, hầu như không có thêm nguồn thu thêm nào. Quảng Trị có nhiều bãi biển rất đẹp, dễ tiếp cận nhưng chưa thu hút được du khách do chất lượng dịch vụ, cơ sở lưu trú còn thấp, thiếu các hoạt động bổ trợ, vui chơi dưới nước, team building... để giữ chân du khách lâu hơn. Mặt khác, phần lớn diện tích khu vực bờ biển dành cho các mục đích kinh tế ngoài du lịch như cảng, năng lượng, công nghiệp, đô thị...
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
