Lễ hội A Riêu Ping của người Pa Kô ở xã Lìa

Bảo Phú - Hồ Tu Pông Ngởi |

Lễ hội A Riêu Ping vừa được tổ chức tại thôn Tăng Cô Hang, xã Lìa, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. Đây là lễ hội truyền thống mang nét văn hóa tâm linh đặc sắc và là lễ hội lớn nhất của đồng bào Pa Kô.

Lễ hội A Riêu Ping hay còn gọi là lễ “cải táng” và “phong thần”. Lễ hội Ariêu ping mang đậm nét văn hóa tâm linh đặc sắc của đồng bào Pa Kô, thể hiện sự tôn kính, hiếu nghĩa của người đang sống với những người đã khuất. Hình thức tổ chức lễ hội còn thể hiện sự đoàn kết gắn bó huyết thống trong cộng đồng dân cư, cùng chung tay xây dựng bản làng no ấm, phồn vinh và hạnh phúc.

 
Lễ hội Ariêu Ping thường được tổ chức 5-7 năm một lần, tùy theo điều kiện kinh tế của từng vùng và lễ hội thường diễn ra từ 2-3 ngày. Đây là lễ hội lớn, nên mọi gia đình trong làng đều chuẩn bị lễ vật cúng, lương thực, thực phẩm để thết đãi khách quý đến dự lễ hội.  
Ngày đầu tiên của lễ hội, người dân trong làng tụ họp cùng nhau làm một ngôi nhà ngay giữa trung tâm, nơi tổ chức lễ hội. Ngôi nhà này có tên gọi là Ân Trạp, là nơi để tro cốt của người đã khuất và những đồ cúng tế. Các nghi lễ trong lễ hội Ariêu ping diễn ra rất quy củ. Lễ chính được bắt đầu vào ngày thứ hai khi các Ra Gioóc (khách ở các bản xung quanh) trong bộ quần áo truyền thống cùng các loại nhạc cụ như tù và, cồng chiêng, trống... nhảy múa từ đầu bản hướng về phía trung tâm hát hò vui nhộn. Trong đoàn, nhiều người mang trang phục đặc biệt tượng trưng cho những gì tinh túy nhất của Đất và Trời với những thông điệp và ý nghĩa riêng.
Ngày đầu tiên của lễ hội, người dân trong làng tụ họp cùng nhau làm một ngôi nhà ngay giữa trung tâm, nơi tổ chức lễ hội. Ngôi nhà này có tên gọi là Ân Trạp, là nơi để tro cốt của người đã khuất và những đồ cúng tế. Các nghi lễ trong lễ hội Ariêu ping diễn ra rất quy củ. Lễ chính được bắt đầu vào ngày thứ hai khi các Ra Gioóc (khách ở các bản xung quanh) trong bộ quần áo truyền thống cùng các loại nhạc cụ như tù và, cồng chiêng, trống... nhảy múa từ đầu bản hướng về phía trung tâm hát hò vui nhộn. Trong đoàn, nhiều người mang trang phục đặc biệt tượng trưng cho những gì tinh túy nhất của Đất và Trời với những thông điệp và ý nghĩa riêng.
Đoàn người đi thành vòng tròn xung quanh bãi đất Pa Roong để thực hiện nghi lễ. Những cây nêu sẽ được những họ tộc có người đã khuất dựng lên để buộc trâu, bò, dê, lợn xung quanh phỏng theo nghi lễ tế thần.
Đoàn người đi thành vòng tròn xung quanh bãi đất Pa Roong để thực hiện nghi lễ. Những cây nêu sẽ được những họ tộc có người đã khuất dựng lên để buộc trâu, bò, dê, lợn xung quanh phỏng theo nghi lễ tế thần.
Tâm điểm của lễ hội, già làng đọc lời khấn mời tổ tiên ở thế giới bên kia về chứng giám lòng thành kính của con cháu và dân làng. Lời khấn có đoạn: “ Hôm nay, chúng tôi là con cháu và dân làng Lê Triêng theo tục lệ ngày xưa, tổ chức lễ Ariêu ping. Chúng tôi mời cả khách gần xa đến dự lễ.
Tâm điểm của lễ hội, già làng đọc lời khấn mời tổ tiên ở thế giới bên kia về chứng giám lòng thành kính của con cháu và dân làng. Lời khấn có đoạn: “Hôm nay, chúng tôi là con cháu và dân làng Lê Triêng theo tục lệ ngày xưa, tổ chức lễ Ariêu ping. Chúng tôi mời cả khách gần xa đến dự lễ".
Người dân trông làng xây dưng lại nhà để hài cốt cho những người đã khuất
Người dân trông làng xây dưng lại nhà để hài cốt cho những người đã khuất
Người dân trong làng xây dựng lại nhà để hài cốt cho những người đã khuất
Ngày thứ hai diễn ra lễ hội là liên hoan văn hóa cồng chiêng và các môn thể thao truyền thống. Dân làng lại tụ tập quanh các trường thi đấu, những thanh niên khỏe mạnh tham gia cuộc thi đẩy gậy, những người khéo léo thì tham gia cuộc thi bắn nỏ trong tiếng reo hò cổ vũ. Trong các ngày diễn ra lễ hội, tiếng trống, tiếng cồng chiêng vang lên không ngừng nghỉ, số thanh niên trong làng thay phiên nhau đánh trống, hò reo suốt cả ngày đêm.
Ngày thứ hai diễn ra lễ hội là liên hoan văn hóa cồng chiêng và các môn thể thao truyền thống. Dân làng lại tụ tập quanh các trường thi đấu, những thanh niên khỏe mạnh tham gia cuộc thi đẩy gậy, những người khéo léo thì tham gia cuộc thi bắn nỏ trong tiếng reo hò cổ vũ. Trong các ngày diễn ra lễ hội, tiếng trống, tiếng cồng chiêng vang lên không ngừng nghỉ, số thanh niên trong làng thay phiên nhau đánh trống, hò reo suốt cả ngày đêm.
Ngày cuối cùng là ngày “cao điểm” thể hiện nét tâm linh của dân bản, bởi vì hôm đó, mọi người phải đưa tiễn hương hồn tổ tiên về nơi an nghỉ cuối cùng tại nhà Ping. Trước đây, nhà Ping được làm bằng gỗ, còn hiện nay được xây kiên cố với mái lợp bằng phi brô xi măng, mái trước cao, mái sau thấp để giữ được nét truyền thống của người Pa Kô.
Ngày cuối cùng là ngày “cao điểm” thể hiện nét tâm linh của dân bản, bởi vì hôm đó, mọi người phải đưa tiễn hương hồn tổ tiên về nơi an nghỉ cuối cùng tại nhà Ping. Trước đây, nhà Ping được làm bằng gỗ, còn hiện nay được xây kiên cố với mái lợp bằng phi brô xi măng, mái trước cao, mái sau thấp để giữ được nét truyền thống của người Pa Kô.

Điều có ý nghĩa đặc biệt trong lễ hội Ariêu Ping, đây còn là dịp để người dân cùng ngồi lại, bàn bạc và tìm cách giải quyết các vấn đề vướng mắc cả về phong tục tập quán lẫn đời sống. Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, nhiều hoạt động văn hóa truyền thống cũng được lồng ghép như giao lưu cồng chiêng, bắn nỏ, đẩy gậy... góp phần ''đánh thức'' những giá trị văn hóa đang mai một dần.