Những tuần vừa qua, phố núi Lao Bảo (huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) đã nhộn nhịp hơn bởi một sản phẩm du lịch vừa được hình thành: Chợ phiên biên giới mang đậm văn hóa Việt-Lào. Sau 5 phiên thí điểm, chợ phiên biên giới đã để lại dư âm và ấn tượng tốt đẹp cho du khách. Nhưng để chợ trở thành một địa chỉ truyền thống có tầm ảnh hưởng chung trên tuyến Hành lang kinh tế Đông-Tây thì cần có một cơ chế pháp lý đặc thù để duy trì.
Sản phẩm du lịch mới được du khách đón nhận
Chợ phiên biên giới Lao Bảo được mở phiên đầu tiên vào ngày 21/12/2024, sau 5 lần họp vào những ngày cuối tuần, chợ là địa chỉ mua sắm và trải nghiệm văn hóa, ẩm thực của du khách xa gần. Chợ có khoảng 50 gian hàng của các tiểu thương đến từ các địa phương của huyện Hướng Hóa và các bản ở phía đối diện cửa khẩu quốc tế Lao Bảo như Densavan, Phường... thuộc huyện Sê Pôn, tỉnh Savannakhet, Lào. Những mặt hàng của chợ phiên gồm nông lâm sản, hàng thổ cẩm, đặc sản địa phương với giá cả hợp lý. Đặc biệt, phiên chợ là nơi quy tụ ẩm thực hai nước Việt-Lào. Đến chợ, ngoài việc mua sắm, còn có cơ hội giao lưu, trải nghiệm văn hóa của vùng biên giới.
Có mặt thường xuyên tại chợ phiên, chị Bum La Vay ở bản Phường, huyện Sê Pôn cho biết, là một người buôn bán nông sản ở Lào, chị rất mừng khi tham gia chợ phiên Lao Bảo. Bởi tại chợ phiên này, hàng hóa của chị bán được giá cao hơn ở quê nhà. “Dù quãng đường 7 cây số từ nhà về chợ phiên biên giới, nhưng hàng hóa được bán nhiều hơn và giá cả tốt hơn. Những tiểu thương như mình rất phấn khởi, mong muốn có một địa chỉ như thế này để làm ăn, có thêm thu nhập” - chị Vay cho biết.
Ông Lê Bá Hùng, Chủ tịch UBND thị trấn Lao Bảo cho biết, với lợi thế từ sát biên giới Lào, Lao Bảo từ lâu được sự quan tâm, hỗ trợ đầu tư từ Chính phủ. Tuy nhiên, những năm trở lại đây, địa phương gặp nhiều khó khăn từ nhiều lý do khác nhau, du khách không còn đến Lao Bảo mua sắm như trước đây. “Để thương hiệu Lao Bảo trở lại như một thời vốn có, chúng tôi đã tìm mọi cách để tạo những “sân chơi” thu hút khách và níu khách du lịch. Các sản phẩm du lịch như phố đi bộ Nguyễn Huệ, linh vật rồng... cũng đã tạo tiếng vang nhưng vẫn chưa đi vào nền nếp. Và kỳ vọng chợ phiên biên giới sẽ là sản phẩm đặc sắc nhất khi nhắc đến du lịch phố núi” - ông Hùng chia sẻ.
Anh Nguyễn Hữu Bằng (thành phố Đà Nẵng) chia sẻ, nhân dịp ra thăm người bạn ở Hướng Hóa, đúng lúc cuối tuần diễn ra chợ phiên nên rất muốn trải nghiệm. Anh cho biết, chưa có cơ hội đặt chân đến đất Lào, nhưng tại chợ phiên Lao Bảo có thể gặp gỡ, giao lưu với họ, ăn những món ăn mang đậm hương vị núi rừng được những bàn tay cô gái Lào chế biến. “Du khách có thể tìm hiểu văn hóa ẩm thực của vùng biên giới ngay tại phiên chợ với giá cả rất rẻ, hàng hóa phong phú, con người cởi mở, hiếu khách. Nếu không duy trì nó thì thiệt thòi cho du khách và cũng “thiệt hại” cho Lao Bảo” - anh Bằng nói.
Chợ phiên đã cộng hưởng, thổi làn gió mới cho Trung tâm thương mại Lao Bảo vốn đìu hiu nhiều năm nay. Chị Nguyễn Hoàng Anh, một tiểu thương kinh doanh hàng điện tử, mỹ phẩm ở đình A1, Trung tâm thương mại Lao Bảo cho biết, tình trạng buôn bán trong những năm này thường ế ẩm, khách ngoại tỉnh không còn thăm chợ như ngày xưa. Tuy nhiên, sau khi hình thành chợ phiên trước sân trung tâm này, nhiều tiểu thương đã được hưởng lợi từ lượng khách của chợ phiên. “Chợ phiên đã làm tiểu thương chúng tôi phấn khởi, hoạt động buôn bán sôi nổi hơn trước. Tôi nghĩ, nên duy trì chợ phiên để các dịch vụ khác cùng khai thác và chia sẻ lợi nhuận. Đặc biệt, các tiểu thương ở trung tâm này có cơ hội được hồi sinh, phát triển” - chị Hoàng Anh cho biết.
Cần có cơ chế chính sách phù hợp cho chợ phiên biên giới
Theo lãnh đạo thị trấn Lao Bảo, để hình thành được chợ phiên hoạt động chính quy, bài bản, cần nhiều kinh phí và sự vào cuộc của nhiều ban, ngành. Trước khi triển khai thực hiện ý tưởng này, thị trấn Lao Bảo đã đi thực tế tại chợ phiên một số địa phương phía Bắc. Với lợi thế về giao thông, cơ sở hạ tầng và văn hóa bản địa, thị trấn Lao Bảo có thể phát huy được những giá trị của mình thông qua hình thành một chợ phiên truyền thống, nền nếp.
Ông Trần Đình Dũng, Bí thư Đảng ủy thị trấn Lao Bảo cho biết, hiện tại, cơ sở vật chất từ hệ thống gian hàng, điện nước, ánh sáng; hệ thống quảng cáo... đều được địa phương chủ yếu huy động từ nguồn lực xã hội. Tuy nhiên, để chợ phiên biên giới Lao Bảo đi vào hoạt động thường xuyên, quy mô ổn định, có khả năng thu hút khách du lịch, cần có nguồn kinh phí ban đầu khoảng 500-700 triệu đồng để đầu tư xây dựng. Cùng với hệ thống cơ sở hạ tầng, chợ phiên biên giới cần có một cơ chế đặc thù để đảm bảo cho các tiểu thương, khách du lịch phía Lào thông quan, nhập cảnh vào nội địa một cách nhanh chóng, cơ động và giản đơn. Cùng với đó, chúng tôi sẽ xây dựng các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật để phục vụ thường xuyên, chuyên nghiệp.
Nhà báo Phạm Xuân Dũng, người có mặt nhiều lần tại chợ phiên biên giới Lao Bảo cũng đã tâm sự rằng, để mọi thứ không diễn theo sự tự phát của tiểu thương và chịu sự quản lý bằng mệnh lệnh của chính quyền, cần có một cơ chế đặc thù cho nó. Làm sao khi đủ mọi điều kiện lý tưởng, các tiểu thương xa gần tìm thấy lợi nhuận của mình ở chợ mà không cần chính quyền phải đi mời gọi họ tham gia (cho chợ đông).
Theo ông Hồ Văn Hoan, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị, đơn vị đánh giá cao, ủng hộ cách làm sáng tạo, tạo được sản phẩm du lịch mới của chính quyền địa phương Lao Bảo. Chợ phiên biên giới Lao Bảo trong những phiên đầu tiên đã tạo được dấu ấn trong lòng du khách trong và ngoài tỉnh. Đây là mô hình mới, bước đầu đã có hiệu quả, tạo hiệu ứng tích cực; phù hợp với quy mô, lợi thế vùng biên mậu; phù hợp với quy hoạch phát triển du lịch của tỉnh nhà. Việc hình thành chợ phiên Lao Bảo sẽ thắt chặt tình nghị, bền lâu giữa hai nước Việt-Lào, tạo điều kiện cho cư dân hai bên biên giới phát huy những lợi thế của mình. “Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị sẽ hỗ trợ tích cực, tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất, mặt bằng để tạo điểm nhấn; cũng như phối hợp với các đơn vị liên quan như Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh, lực lượng Biên phòng, Hải quan, Kiểm dịch y tế, tạo điều kiện tốt nhất về mặt hành chính để các tiểu thương, du khách từ phía Lào vào nội địa một cách nhanh chóng, an toàn” - ông Hoan nói.
Theo ông Hoan, cơ quan chủ quản chợ phiên cũng nghiên cứu phát triển chợ theo chủ đề để mỗi phiên có những nhân tố mới, đáng để du khách chờ đợi, tham dự trải nghiệm.
