Không có lợi thế cửa lạch để neo đậu tàu thuyền lớn, ngư dân vùng biển bãi ngang xã Vĩnh Hoàng (Quảng Trị) từ lâu đã chọn cho mình cách riêng để mưu sinh. Họ bám trụ ở những rạn biển gần bờ, nơi được ví như “rừng nhiệt đới dưới lòng đại dương” và từ đó dựng nên cuộc sống khá giả bằng đủ loại nghề đánh bắt theo mùa.
Những buổi sáng sớm, khi ánh nắng còn e ấp trên cát, dễ dàng bắt gặp hình ảnh người đàn ông trung niên lom khom bên chiếc lừ mực lá, kiên nhẫn nối lại từng sợi lưới bị rách sau chuyến biển. Ông là Hồ Sỹ Dưỡng, ngư dân thôn Đông Luật, đã gắn bó cả đời với rạn biển này. Ông bảo, biển Vĩnh Hoàng chẳng rộng lớn như những ngư trường khơi xa, nhưng thiên nhiên lại ưu ái ban tặng cho nơi đây một hệ sinh thái phong phú. “Cá, tôm, mực, sò, ốc…, hàng trăm loài trú ngụ trong các rạn đá. Cứ biết cách thì quanh năm đều có thể làm ăn được”, ông Dưỡng nói, giọng chậm rãi như một lời đúc kết từ bao đời bám biển.
Ở Vĩnh Hoàng, trăm nghề biển luân phiên sinh lợi. Mùa này có thể là lưới mực nang, mùa khác chuyển sang lưới cá trích, lưới cá chét. Khi ruốc dạt vào thì cào ruốc, lúc cá chim xuất hiện thì giăng lưới cá chim. Có người chọn nghề lặn bắt sò, ốc, vẹm; có người theo nghề câu cá nghéo. Sự đa dạng ấy giúp ngư dân không phụ thuộc vào một mùa vụ, mà xoay xở thích ứng với biển cả. Ông Dưỡng chọn nghề đặt lừ bóng – một nghề truyền thống.
Cây tre được ngâm nước, phơi khô, chẻ mảnh rồi kết thành khung hình hộp chữ nhật. Bên ngoài bọc lưới, bên trong treo chùm trứng mực giả. Trên cùng, ông phủ thêm lá giả tạo bóng râm. Khi mùa sinh sản đến, mực mẹ tìm đến đẻ trứng, vô tình sa bẫy. “Có ngày đánh được 5–7kg mực lá, khi trúng đậm thì đầy khoang 20–30kg. Bán tại bến, thương lái thu mua ngay, giá 300 nghìn một kg”, ông Dưỡng cho biết.
t
Ở thôn Tân Mạch, ông Nguyễn Hữu Đạt lại gắn bó với nghề lưới cá chim – nghề mới du nhập vài năm nay nhưng nhanh chóng lan rộng, nay đã có tới cả trăm lao động tham gia. Lưới dài cả cây số, rộng chục mét, mắt lưới lớn, có gắn thiết bị định vị. Khi lưới thả xuống rạn biển cách bờ vài hải lý, chỉ cần theo dõi tín hiệu trên màn hình rồi kéo về. Một mẻ lưới trúng, 30–50kg cá chim là chuyện thường, thương lái tranh nhau mua ngay với giá gần 800 nghìn đồng một kg. Những con số ấy đủ nói lên sức sống mạnh mẽ của vùng biển này. Vĩnh Hoàng, vì thế, được xem là một trong những xã biển bãi ngang khá giả nhất ở Quảng Trị nhờ sự cần mẫn, sáng tạo và biết tận dụng lợi thế từ rạn biển.
Tuy nhiên, niềm vui từ biển không phải lúc nào cũng trọn vẹn. Ông Dưỡng trầm giọng khi nhắc đến nỗi ám ảnh của ngư dân. Đó là tình trạng thợ lặn từ nơi khác kéo về khai thác tận diệt. “Họ không lặn tay như mình mà mang theo xung điện, que chích điện. Cắm xuống đáy là sò, ốc, cá con đều nổi hết, con lớn thì bị vớt, con nhỏ chết vùi. Họ còn dùng cả súng bắn điện 200–300V khiến thủy sản bị tê liệt hàng loạt”, ông chùng giọng kể. “Không chỉ vậy, nhiều ngư dân ở đây còn bức xúc vì lưới, ngư cụ liên tục bị tàu giã cào phá hỏng. Thôn Đông Luật hiện có hơn 30 thuyền nhỏ theo nghề lưới mực, lưới cá chim, nhưng cứ thả lưới ra biển là phập phồng lo mất trắng”, ông Hoàng Hữu Đông, một bạn thuyền của ông Dưỡng thở dài, cho biết thêm.
Trao đổi với phóng viên Báo CAND, ông Nguyễn Đức Trung, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư tỉnh Quảng Trị, xác nhận: “Hệ thống rạn biển ở các xã bãi ngang trên địa bàn tỉnh vốn có hệ sinh thái đa dạng. Nhưng thời gian qua, tình trạng khai thác bằng súng xung điện, tàu giã cào trái phép diễn ra phức tạp. Chúng tôi đã cử tàu kiểm ngư tuần tra, xử lý, song vẫn còn tái diễn. Nếu không ngăn chặn triệt để, nguồn lợi thủy sản sẽ bị hủy diệt”.
Cái khó là, khi lực lượng chức năng xuất hiện thì các nhóm thợ lặn, tàu giã cào lập tức rút lui, nhưng chỉ một thời gian sau lại quay trở lại. Sự dai dẳng ấy khiến ngư dân càng thêm bất an. Không chỉ thiệt hại về kinh tế, mà còn đối diện nguy cơ mất an toàn tính mạng khi ra khơi. Nguồn lợi biển chính là nguồn sống. Với ngư dân bãi ngang, từng mẻ lưới, từng chuyến thuyền đều nuôi cả gia đình, nuôi cả làng chài. Nhưng nếu rạn biển bị tận diệt, nếu ngư cụ mãi mất trắng, thì những trăm nghề ấy cũng khó mà duy trì.
Đi dọc bãi ngang Vĩnh Hoàng những ngày này, câu chuyện nóng nhất bên bữa cơm, ngoài bãi lưới, vẫn là mong ước có sự vào cuộc quyết liệt hơn từ lực lượng chức năng, với những đợt tuần tra thường xuyên, xử lý mạnh tay để trả lại sự bình yên cho rạn biển. Ngư dân tin rằng, giữ được rạn biển là giữ được sinh kế lâu dài cho con cháu mai sau.
Nguồn tin: Báo Công an nhân dân
