Từ những tờ rơi dán trên cột điện, treo tại các quầy hàng trong chợ, đến những tin nhắn quảng cáo lan tràn trên mạng xã hội, “tín dụng đen” đang len lỏi vào từng ngóc ngách đời sống người dân Quảng Trị. Những lời mời chào “vay nhanh – không cần thế chấp – giải ngân trong ngày” thực chất là cái bẫy lãi suất cắt cổ, đẩy nhiều người vào vòng xoáy nợ nần và bị khủng bố tinh thần nghiêm trọng.
“Vòi bạch tuộc” từ nhà trọ lan khắp
Cuối tháng 10/2025 vừa qua, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Quảng Trị phối hợp các đơn vị nghiệp vụ đã triệt phá thành công đường dây cho vay lãi nặng hoạt động tại Đông Hà và nhiều khu vực lân cận. Các đối tượng bị bắt gồm Phạm Duy (SN 1992), Nguyễn Văn Dũng (SN 1966) và Phan Việt Trung (SN 1992), đều trú tại phường Sơn Tây, TP Hà Nội. Theo điều tra ban đầu, chỉ trong hơn một năm, nhóm này đã cho hàng trăm người dân vay với tổng số tiền hơn 25 tỷ đồng, thu lợi bất chính trên 10 tỷ đồng, với lãi suất thực tế từ 240% đến 644%/năm — cao gấp nhiều lần mức quy định của pháp luật.
Từ nơi thuê trọ tại các phường Đông Hà và Nam Đông Hà, các đối tượng tổ chức rải tờ rơi tại chợ, khu công nghiệp, dán quảng cáo lên cột điện và phát tán trên mạng xã hội. Hình thức cho vay được quảng cáo nhanh gọn, chỉ cần ảnh chụp căn cước công dân và sổ hộ khẩu, tiền được giải ngân tận tay trong ngày.
Tuy nhiên, ngay sau khi nhận tiền, người vay đã rơi vào vòng xoáy của các hình thức “vay góp” (người vay phải trả lãi hàng ngày hoặc hàng tuần, kèm cả gốc theo từng kỳ; không phải trả toàn bộ một lần), “vay đứng” (người vay không trả góp hàng ngày hay hàng tuần, mà gốc và lãi được tính cộng dồn, và người vay chỉ trả một lần khi đến hạn, và “vay đảo nợ” (hình thức ép người vay phải vay thêm khoản mới để trả khoản cũ, khiến nợ cũ được “đáo” sang khoản mới, tạo ra vòng xoáy nợ nần không có điểm dừng).
Với mỗi triệu đồng vay, người vay phải trả lãi từ 8.000–16.000 đồng/ngày, tương đương 292–584%/năm. Nhiều người ban đầu chỉ vay vài triệu, nhưng chỉ sau vài tháng, số nợ đã đội lên hàng trăm triệu đồng.
Trường hợp chị H.T.T. (phường Nam Đông Hà) là ví dụ điển hình. Từ khoản vay đầu tiên chỉ 5 triệu đồng, chị liên tục bị ép vay thêm nhiều gói vay mới để trả các khoản trước đó, tổng cộng 48 lần vay, với tổng số tiền hơn 348 triệu đồng và lãi suất đã trả hơn 110 triệu đồng. Khi không còn khả năng chi trả, chị bị các đối tượng gọi điện đe dọa, bôi nhọ danh dự, buộc cả gia đình phải rời khỏi nơi ở.
Quá trình khám xét nơi ở của các đối tượng, cơ quan Công an thu giữ nhiều điện thoại di động, máy tính, dao, kiếm và 9 viên nén ma túy. Hai trong số ba đối tượng dương tính với chất cấm, cho thấy sự móc nối giữa hoạt động tín dụng đen và tội phạm ma túy – một mạng lưới tội phạm liên quan đang âm thầm ăn mòn đời sống cộng đồng.
Theo Thượng úy Nguyễn Công Danh, cán bộ điều tra Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh Quảng Trị, nhóm đối tượng hoạt động rất tinh vi, sử dụng các hợp đồng giả như mua bán tài sản, thuê xe, thậm chí mượn danh hợp đồng lao động nhằm che giấu hành vi cho vay lãi nặng. Khi người vay không thể trả nợ, chúng ép ký các hợp đồng mới để đáo nợ khiến người dân rơi vào vòng xoáy nợ nần kéo dài, gần như “suốt đời là con nợ”.
Những mảng tối còn sót lại
Đây không phải là vụ đầu tiên mà là một mắt xích mới trong chuỗi hoạt động tín dụng đen đã và đang bị bóc gỡ ở Quảng Trị. Vào tháng 1/2024, Công an huyện Bố Trạch (cũ) đã phá thành công một chuyên án, bắt giữ Nguyễn Hoàng Nam (SN 1994), trú tại thị trấn Hoàn Lão – Bố Trạch (nay thuộc xã Hoàn Lão), về hành vi cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự với mức lãi từ 109–182%/năm. Qua điều tra, đối tượng khai đã cho rất nhiều người dân trên địa bàn tỉnh Quảng Bình (cũ) vay tiền với lãi suất tương tự.
Trước đó, trong năm 2023, riêng tại Quảng Trị (cũ), lực lượng chức năng đã xử lý 11 vụ/19 đối tượng, khởi tố 4 vụ/6 bị can và xử phạt hành chính 13 người về hành vi cho vay lãi nặng. Các nhóm tín dụng đen này thường hoạt động theo cùng một kịch bản: thuê trọ tạm, rải tờ rơi, cho vay “nóng” và thu nợ bằng bạo lực hoặc khủng bố tinh thần người vay. Điển hình, vào đầu tháng 10/2023, Công an tỉnh Quảng Trị (cũ) đã làm rõ 15 đối tượng liên quan đến hoạt động cho vay lãi nặng liên tỉnh, với mức lãi suất từ 110–360%/năm, bắt giữ đối tượng cầm đầu là Đặng Ngọc Đức (SN 2001), trú xã Quảng Nhân, huyện Quảng Xương, Thanh Hóa. Tại thời điểm kiểm tra, khám xét, lực lượng chức năng phát hiện nhóm đối tượng còn tổ chức sử dụng ma túy.
Các đối tượng khai nhận, từ đầu năm 2023 đến thời điểm bị bắt, đã cho hàng trăm người dân trên địa bàn các tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị (cũ) vay với tổng số tiền trên 3 tỷ đồng, áp dụng lãi suất từ 110–360%/năm. Khi người vay chưa kịp trả, nhóm này liên tục nhắn tin khủng bố, đe dọa, thậm chí ném chất bẩn vào nhà để tạo áp lực. Quá trình khám xét, Công an thu giữ hàng nghìn trang tài liệu liên quan đến hoạt động cho vay lãi nặng, cho thấy quy mô và tính chuyên nghiệp của đường dây này.
Đáng chú ý, khi bị siết chặt kiểm soát, tín dụng đen không dừng lại mà chuyển hướng sang không gian mạng. Các app cho vay trực tuyến, fanpage mang tên “Hỗ trợ tài chính nhanh”, “Vay vốn sinh viên”, “Vay tiền online 0% lãi” mọc lên dày đặc, thao túng cả người vay lẫn dữ liệu cá nhân. Chỉ với vài cú nhấp chuột, người vay vô tình giao toàn bộ danh bạ, hình ảnh và thông tin tài chính cho kẻ xấu. Khi đến kỳ thanh toán, nếu chậm dù chỉ một ngày, hệ thống tự động gửi tin nhắn đe dọa đến người thân, bạn bè, thậm chí cắt ghép ảnh để bôi nhọ người vay.
Đặc biệt, nhiều công nhân, tiểu thương và lao động tự do – những người ít có cơ hội tiếp cận vốn ngân hàng – lại dễ bị lôi kéo bởi những lời mời “vay nhanh, không cần thế chấp”. Ông Trương Anh Phước, cán bộ Công đoàn Khu công nghiệp Nam Đông Hà, chia sẻ: “Không ít công nhân vay chỉ vài triệu để chữa bệnh, đóng học cho con, nhưng vì lãi cao nên phải vay tiếp để trả nợ cũ. Hệ quả là nợ chồng nợ, mất việc, gia đình tan vỡ”.
Thực tế cho thấy, tín dụng đen đang biến đổi cả về hình thức lẫn phương thức hoạt động – từ đường phố đến không gian mạng, từ cột điện đến điện thoại thông minh. Theo Thiếu tướng Nguyễn Thanh Liêm, Giám đốc Công an tỉnh Quảng Trị, trước thực trạng này, các lực lượng Công an địa phương đang mở rộng điều tra, phối hợp với ngân hàng và cơ quan viễn thông để rà soát các tài khoản ảo, sim rác và app giả mạo. Đồng thời, UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân tiếp cận vốn chính thống từ ngân hàng chính sách, quỹ tín dụng nhân dân và các tổ chức hợp pháp khác, nhằm hạn chế người dân rơi vào “bẫy” tín dụng đen.
“Tín dụng đen” không chỉ là câu chuyện về những đồng tiền phi pháp mà là cái bóng đen của nghèo đói, thiếu hiểu biết và lòng tham. Nó len lỏi vào từng ngõ xóm, khu trọ, xâm nhập đời sống bằng những chiêu thức ngày càng tinh vi. Đằng sau mỗi con số hàng chục tỷ đồng thu lợi bất chính là những phận người mất việc, tan nhà, vỡ nợ, thậm chí tự vẫn. Cuộc chiến này vì thế chưa thể dừng lại, bởi chỉ khi người dân nhận diện được bẫy nợ, nói không với vay nóng, và khi dòng vốn hợp pháp được đưa tới tận tay người yếu thế thì “tín dụng đen” mới thực sự hết đất sống.
Nguồn tin: Báo Công an nhân dân
