Những năm qua, nhờ nỗ lực của cả hệ thống chính trị, sự đồng tình, ủng hộ của Nhân dân, việc xây dựng nông thôn mới (NTM) trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả khả quan. Đặc biệt, có nhiều xã miền núi, bãi ngang ven biển đã về đích NTM, đời sống người dân nông thôn được nâng cao. Cùng với những kết quả đạt được, hiện vẫn còn nhiều xã vùng khó đang gặp khó khăn trong quá trình về đích NTM theo kế hoạch đề ra.
Nghị quyết số 03-NQ/TU ngày 4/11/2021 của Tỉnh ủy Quảng Trị về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh xác định rõ mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 có 80% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 9 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.
Đến nay, có 3/9 xã đã đạt chuẩn NTM gồm Vĩnh Ô, Vĩnh Khê, Vĩnh Hà (huyện Vĩnh Linh). 6 xã vùng khó chưa đạt chuẩn NTM gồm xã Linh Trường (huyện Gio Linh); xã Ba Lòng và Mò Ó (huyện Đakrông); 3 xã Hướng Phùng, Hướng Tân và Thuận (huyện Hướng Hóa).
Đối với xã Mò Ó, theo lộ trình đăng ký đạt chuẩn NTM vào năm 2025. Đến nay, địa phương có 14/19 tiêu chí đạt chuẩn; các tiêu chí chưa đạt gồm cơ sở vật chất văn hóa, nhà ở, thu nhập, nghèo đa chiều, tổ chức sản xuất. Dự kiến năm 2024 hoàn thiện các tiêu chí như cơ sở vật chất văn hóa và tổ chức sản xuất; năm 2025 hoàn thiện các tiêu chí còn lại gồm nhà ở, thu nhập và nghèo đa chiều.
Tiêu chí khó thực hiện nhất với Mò Ó hiện nay là thu nhập và nghèo đa chiều. Theo khảo sát sơ bộ, thu nhập bình quân trên địa bàn xã hiện nay chỉ đạt 25,5 triệu đồng/người/ năm, trong khi đó yêu cầu trong năm 2025 là thu nhập phải đạt 48 triệu đồng/người/năm.
Xã Hướng Phùng đang phấn đấu đạt chuẩn NTM trong giai đoạn 2021-2025, tuy nhiên hiện nay mới chỉ đạt 10/19 tiêu chí. Tại địa phương, thu nhập của người dân chỉ mới đạt 29 triệu đồng/người/năm (chuẩn năm 2025 là 48 triệu đồng/ người/năm); tỉ lệ nghèo đa chiều hiện còn 28,52% (chuẩn năm 2025 là đạt dưới 13%)...
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong thực hiện chương trình xây dựng NTM, tuy nhiên do đây đều là các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với xuất phát điểm thấp, hiện trạng tiêu chí còn tương đối thấp, với nhiều tiêu chí khó, cần nhiều nguồn lực đầu tư như giao thông, trường học, nước sạch và một số tiêu chí chưa đạt khác tác động lớn đến đời sống của người dân như nhà ở, thu nhập, nghèo đa chiều. Nhu cầu đầu tư của các địa phương để hoàn thiện các tiêu chí chưa đạt là rất lớn, trong khi ngân sách không thể đảm bảo theo nhu cầu của các địa phương...
Việc thành lập hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác (THT) đối với địa bàn miền núi còn gặp nhiều khó khăn, một số HTX, THT đã thành lập nhưng hoạt động không hiệu quả; thiếu các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị, do vậy ảnh hưởng đến tiến độ hoàn thiện tiêu chí về tổ chức sản xuất. Cùng với đó, tiến độ thực hiện một số chương trình, dự án không đảm bảo theo kế hoạch đề ra như giao thông, cấp nước, trường học... nên ảnh hưởng đến việc hoàn thành các tiêu chí của xã...
Nguyên nhân là do giai đoạn 2021-2025, nguồn ngân sách trung ương của chương trình xây dựng NTM không bố trí cho các xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nguồn sự nghiệp chỉ hỗ trợ công tác quy hoạch. Vì vậy để đạt chuẩn, địa phương phải lồng ghép từ 2 chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.
Tuy vậy, việc lồng ghép 2 chương trình mục tiêu quốc gia này cho nhiệm vụ xây dựng NTM ở các địa phương chưa thực sự phát huy hiệu quả. Bên cạnh đó, bộ tiêu chí xã NTM giai đoạn 2021-2025 có một số tiêu chí cao hơn so với giai đoạn trước, đặc biệt là tiêu chí thu nhập không có đặc thù vùng, miền...
Công tác đỡ đầu chưa đồng đều ở các sở, ban, ngành; một số sở, ngành chỉ tổ chức triển khai việc thăm hỏi, động viên các gia đình chính sách, an sinh xã hội, chưa thực hiện được việc kết nối với các đơn vị chức năng và doanh nghiệp để hỗ trợ cho địa phương hoàn thiện các tiêu chí chưa đạt. Trách nhiệm và ý thức của một bộ phận cán bộ và người dân ở một số xã chưa được nâng lên, chưa thực hiện tốt các tiêu chí, chỉ tiêu thuộc trách nhiệm của người dân, địa phương...
Để thực hiện hiệu quả chương trình xây dựng NTM, cần tiếp tục triển khai công tác tuyên truyền về xây dựng NTM, đảm bảo tính bền vững, có chiều sâu, hoàn thiện để đáp ứng được các tiêu chí NTM các cấp độ ngày càng cao.
Đồng thời, nâng cao vai trò, trách nhiệm của các địa phương, chủ động xây dựng kế hoạch, lộ trình thực hiện đạt các tiêu chí, chỉ tiêu theo kế hoạch đề ra. Chủ động liên hệ, khâu nối các phòng, ban cấp huyện, các sở, ngành để được hỗ trợ, hướng dẫn thực hiện các nội dung còn vướng mắc, khó khăn.
Đối với các xã phấn đấu đạt chuẩn NTM giai đoạn 2024-2025, hiện nay một số xã đề xuất nhu cầu kinh phí đầu tư vượt các chuẩn tối thiểu như đường nội đồng, trường học, cơ sở vật chất văn hóa...
Trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế, vì vậy, đề nghị các huyện phối hợp với các ngành chức năng chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương rà soát hiện trạng để trước hết đầu tư đạt chuẩn ở mức tối thiểu; huy động thêm các nguồn vốn hợp pháp khác; tích cực kêu gọi các sở, ngành, doanh nghiệp đỡ đầu để hoàn thiện các tiêu chí...
Các xã rà soát cụ thể hiện trạng của các thôn phấn đấu đạt chuẩn thôn NTM, xây dựng lộ trình, kế hoạch cụ thể về các thôn, bản đạt chuẩn NTM đến năm 2025. Đối với các xã dưới 13 tiêu chí cần tập trung lựa chọn một số tiêu chí ít vốn mà người dân có thể thực hiện để phấn đấu đạt trên 13 tiêu chí.
Đồng thời nâng cao vai trò, trách nhiệm của các sở, ngành, phòng, ban cấp huyện trong việc hỗ trợ, hướng dẫn các địa phương thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí phụ trách, kịp thời nắm bắt khó khăn để tháo gỡ cho các địa phương...
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
