Những năm qua, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú (PTDTNT) huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) lồng ghép triển khai nhiều hoạt động bổ ích về giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Hoạt động này của nhà trường đã tăng cường giáo dục cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh về ý thức bảo tồn và phát huy văn hóa đặc trưng cũng như bồi đắp thêm tình yêu văn hóa của dân tộc mình.
Trường PTDTNT huyện Hướng Hóa có 281 học sinh từ lớp 6 - 9, với 100% là học sinh người đồng bào dân tộc thiểu số ở khắp các xã, thị trấn trên địa bàn huyện, trong đó học sinh người Vân Kiều chiếm trên 90%. Trong khuôn khổ nội dung chương trình học hằng năm, nhà trường linh động thiết kế các nội dung, chương trình về bảo tồn văn hóa dân tộc một cách phù hợp. Các hoạt động về giữ gìn bản sắc văn hóa ở trường được tổ chức phong phú, đa dạng và ngày càng đem lại hiệu quả cao.
Đối với bảo tồn ngôn ngữ Bru - Vân Kiều, trường khuyến khích các hoạt động giao lưu, thi kể chuyện, hát dân ca bằng tiếng Bru - Vân Kiều. Riêng đối với khối 6 và 7, trường đưa môn học tiếng Bru - Vân Kiều vào chương trình giảng dạy. Trong các hoạt động ngoại khóa, nội dung bảo tồn văn hóa dân tộc luôn được đơn vị chọn là một trong những nội dung trọng tâm. Điển hình như thiết kế các hoạt động ngoại khóa và các buổi chào cờ đầu tuần theo chủ đề, chủ điểm, trong đó quan tâm đến chủ đề về bảo tồn văn hóa. Qua các hoạt động này, học sinh sẽ được giáo viên giới thiệu về những nét văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc Vân Kiều, Pa Kô như các lễ hội, phong tục tập quán, trang phục, ẩm thực, nghề truyền thống…
Ngoài ra, trường còn tổ chức các hoạt động trải nghiệm về văn hóa truyền thống. Từ những vật liệu mây, tre nhờ các nghệ nhân ở thôn bản cung cấp, học sinh được hướng dẫn đan những vật dụng trong đời sống hằng ngày của gia đình như a chói, mâm cơm, chổi đót…Những làn điệu dân ca, trang phục, món ăn truyền thống của người Vân Kiều, Pa Kô cũng được lựa chọn làm hoạt động trọng tâm trong các chương trình giao lưu văn nghệ, hội thi, hội diễn tại trường.
Đặc biệt, vào ngày 19/4 hằng năm, trường tổ chức ngày hội văn hóa các dân tộc. Đây là dịp để giáo viên và học sinh được thỏa sức trải nghiệm, tự mình làm nên những sản phẩm đan lát, nấu món ăn truyền thống, trưng bày những gian hàng với các sản phẩm phong phú như nông sản, vải thổ cẩm, trang phục như áo, khố, váy, khăn…của đồng bào dân tộc thiểu số.
Tất cả những nội dung giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đều được giáo viên của trường nghiên cứu, tìm hiểu, sưu tầm qua nhiều tài liệu, đồng thời dành thời gian thực tế tại các bản làng để nghe các nghệ nhân truyền đạt cách đan lát mây tre, thổ cẩm, nấu các món ăn truyền thống và tìm hiểu những nét văn hóa đặc trưng của đồng bào người Vân Kiều, Pa Kô. Nhờ thế, những giờ học ngoại khóa liên quan đến văn hóa đặc sắc của dân tộc bao giờ cũng được học sinh của trường thích thú, tham gia sôi nổi.
Em Hồ Thị Thay, học sinh lớp 8B, Trường PTDTNT huyện Hướng Hóa chia sẻ: “Em rất tự hào là người Vân Kiều được sống và học tập ở mái trường có nhiều dân tộc anh em. Ở đây, em được tham gia nhiều hoạt động bổ ích, nhất là biết thêm về văn hóa đặc trưng của dân tộc Vân Kiều, Pa Kô; được trải nghiệm chẻ, vót tre, mây, tự tay đan những vật dụng sinh hoạt thường ngày; tìm hiểu những phong tục tập quán; lựa chọn, trưng bày các sản phẩm truyền thống của dân tộc mình trong dịp cắm trại, lễ hội của trường. Từ đó tạo cho em thêm yêu quê hương, có ý thức chung tay giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của cha ông”.
Để tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cũng như tạo sự đồng thuận giữa nhà trường và phụ huynh, Trường PTDTNT huyện Hướng Hóa vận động phụ huynh hiến tặng trang phục, nhạc cụ truyền thống và các vật dụng trong đời sống lao động sản xuất của người Vân Kiều để trưng bày tại phòng truyền thống của đơn vị phục vụ học sinh tham quan, tìm hiểu sau mỗi giờ học. Năm 2021, trường đã xây dựng đề án dự thi “Khoa học kỹ thuật cấp huyện” với chủ đề “Bảo tồn văn hóa dân tộc Vân Kiều”, trong đó tập trung các giải pháp để bảo tồn nghề truyền thống, nhất là nghề đan lát mây tre thủ công.
Điểm nhấn của đề án này đó là từ những sản phẩm đan lát do học sinh thực hiện sẽ dần xây dựng nhóm đan lát trong trường học. Sau đó, liên kết với các nhóm đan lát khác của người Vân Kiều ở các xã, thị trấn trong toàn huyện để có mối liên kết, đa dạng hóa mẫu mã, tăng số lượng và chất lượng sản phẩm nhằm từng bước đưa sản phẩm ra giới thiệu, quảng bá rộng rãi trên thị trường.
Cô giáo Hồ Thị Tư, Hiệu trưởng Trường PTDTNT huyện Hướng Hóa cho biết: “Thời gian tới, nhà trường tiếp tục đẩy mạnh giáo dục truyền thống dân tộc, niềm tự hào, tự tôn dân tộc cho học sinh; triển khai thực hiện có hiệu quả đề án thí điểm dạy tiếng dân tộc Vân Kiều cho học sinh khối 6,7. Lồng ghép giáo dục văn hóa, bản sắc văn hoá dân tộc cho học sinh thông qua các hoạt động giáo dục “Trải nghiệm hướng nghiệp “, “Trải nghiệm sáng tạo”, ngoại khoá cùng nhiều hoạt động ý nghĩa khác...”.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
