Mới đây, hàng chục héc ta lúa ở thôn Đơn Duệ, xã Vĩnh Hoà; thôn Lê Xá, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Linh) và thôn Nại Cửu, xã Triệu Thành (huyện Triệu Phong) bị “ngộ độc” sau khi phun thuốc trừ cỏ Sofigold 271WP do Công ty TNHH quốc tế hoá sinh Thụy Sĩ (Hà Nội) phân phối khiến người dân hoang mang.
Trong khi chờ kết luận của cơ quan chức năng về chất lượng sản phẩm thuốc trừ cỏ nói trên, quá trình kiểm tra thực tế của ngành nông nghiệp tại hiện trường cho thấy, nguyên nhân dẫn đến lúa “ngộ độc” thuốc trừ cỏ một phần do thời tiết nắng nóng, người dân phun thuốc diệt cỏ không đúng kỹ thuật (một số người phun chồng lối dẫn đến quá liều). Câu chuyện này một lần nữa phản ánh tình trạng lạm dụng và tùy tiện trong sử dụng thuốc trừ cỏ nói riêng, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) nói chung của người dân trong sản xuất nông nghiệp.
Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, mỗi năm trên địa bàn tỉnh mở từ 10 -15 lớp tập huấn hướng dẫn các biện pháp sử dụng thuốc BTVT an toàn cho nông dân. Với quy mô khoảng 500 - 700 lượt người được tập huấn mỗi năm vẫn là con số rất ít so với số lượng thực tế nông dân trực tiếp sử dụng thuốc BVTV. Đáng lo ngại, tâm lý của một bộ phận người sử dụng thuốc BVTV chỉ thích dùng những loại thuốc có tác động nhanh, trong khi nhiều loại thuốc BVTV sinh học hoặc nguồn gốc sinh học an toàn môi trường nhưng do tác dụng chậm lại ít được lựa chọn sử dụng.
Chính vì thế, vẫn còn rất nhiều nông dân sử dụng thuốc BVTV theo kinh nghiệm hoặc dễ dàng nghe theo tư vấn của cơ sở, điểm kinh doanh thuốc BVTV, trong khi không ít cơ sở chỉ chạy theo lợi nhuận, nên tư vấn sử dụng các loại thuốc ít chú ý đến chất lượng sản phẩm. Dù được tập huấn nhưng việc sử dụng thuốc BVTV của nông dân còn nhiều bất cập, chưa tuân thủ theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng liều lượng nồng độ, đúng cách, đúng lúc), mà phần lớn chỉ mới chú trọng đến công dụng của thuốc. Một số trường hợp trộn nhiều loại thuốc với nhau, tự ý tăng liều lượng, không bảo đảm thời gian giữa các lần phun thuốc dẫn đến các hiện tượng kháng thuốc, dư lượng thuốc BVTV vượt qua ngưỡng an toàn.
Địa bàn tỉnh Quảng Trị hiện có trên 230 cơ sở kinh doanh thuốc BVTV, tuy nhiên chỉ có khoảng 70% cơ sở đủ điều kiện hoạt động, được cấp giấy phép; 30% chưa được cấp phép chủ yếu là cơ sở nhỏ lẻ, hoạt động theo mùa vụ, né tránh sự quản lý, kiểm tra của cơ quan chức năng. Thị trường kinh doanh thuốc BVTV vốn phức tạp, trong khi ý thức về sử dụng thuốc BVTV của người dân chưa cao đã gây ra nhiều hậu quả, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, môi trường, chất lượng nông sản.
Trước thực trạng này, cần nâng cao hơn nữa năng lực quản lý, hiệu quả hoạt động của cơ quan chuyên ngành trong sản xuất, cung ứng phân bón, thuốc BVTV. Tiếp tục hoàn thiện bộ máy tổ chức, cơ chế hoạt động, chuyên nghiệp hóa lực lượng thanh tra. Tập trung quy hoạch, rà soát, chấn chỉnh hoạt động sản xuất, kinh doanh, sắp xếp mạng lưới cung ứng phân bón, thuốc BVTV, quy định bắt buộc việc niêm yết công khai danh mục hàng hóa, giá bán, tính năng, tác dụng các loại phân bón, thuốc BVTV tại các cơ sở kinh doanh để người dân dễ dàng tiếp cận, nắm bắt.
Bên cạnh đó, cần kiểm tra và xử lý nghiêm, kịp thời các vi phạm; thường xuyên rà soát, quản lý chặt chẽ đầu vào của thuốc BVTV; chỉ cho phép sử dụng các loại thuốc BVTV thế hệ mới và thuốc BVTV sinh học. Ngành nông nghiệp tỉnh cần xây dựng lộ trình tập huấn cụ thể cho người nông dân cách sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả. Việc sử dụng thuốc BVTV phải hướng tới việc tăng cường sử dụng thuốc BVTV sinh học.
Cùng với ngành nông nghiệp, việc quản lý hoạt động kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV còn có vai trò quan trọng của chính quyền địa phương và các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp. Vì vậy chính quyền địa phương cần có trách nhiệm trong quản lý chặt chẽ việc kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn và phối hợp với trạm bảo vệ thực vật cấp huyện rà soát, thống kê và hướng dẫn các cơ sở kinh doanh thuốc BVTV ký cam kết thực hiện đúng các quy định.
Chủ động hỗ trợ kinh phí để xây dựng các bể chứa bao bì thuốc BVTV tại các nơi canh tác tập trung, đồng thời xây dựng bể đầu mối thu gom bao bì thuốc BVTV để lưu trữ trước khi xử lý; nhắc nhở, tuyên tuyền, hướng dẫn, phổ biến đến người dân các quy định pháp luật về điều kiện kinh doanh phân bón, thuốc BVTV, danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng, cấm sử dụng và việc sử dụng phân bón, thuốc BVTV an toàn, hiệu quả.
Mặt khác cần tiếp tục kiện toàn, hỗ trợ nâng cao năng lực hoạt động để các HTX đảm đương, làm tốt hơn dịch vụ cung ứng vật tư nông nghiệp. Các HTX cần phát huy vai trò trách nhiệm trong tuyên truyền, hướng dẫn thành viên về tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc BVTV tiết kiệm, an toàn và thu gom chai lọ, bao gói thuốc BVTV sau sử dụng để đúng nơi quy định; hỗ trợ hướng dẫn thành viên HTX tiếp cận và nắm rõ các nguyên tắc sử dụng thuốc BVTV và phòng trừ dịch hại để vừa phát huy hiệu quả của các sản phẩm thuốc BVTV, vừa duy trì môi trường xanh, sạch, đồng thời bảo vệ sức khoẻ của cộng đồng, từ đó hình thành vùng sản xuất nông sản an toàn, chất lượng cao, phục vụ tiêu dùng và đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
