“Dòng họ văn hóa” là mô hình được xã Hải Lệ, thị xã Quảng Trị chú trọng xây dựng và nhân rộng. Qua đó, góp phần khơi dậy tinh thần của các dòng họ, gia đình và cộng đồng dân cư trong xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, xây dựng nông thôn mới (NTM), thúc đẩy phát triển KT-XH, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội ở địa phương.
Trải qua nhiều năm xây dựng và phát triển, các gia đình trong dòng họ Ngô (gồm 3 phái) ở thôn Như Lệ luôn đoàn kết, tích cực thực hiện có hiệu quả các hoạt động, phong trào ở địa phương. Đặc biệt, Phái 3, Chi 3 của dòng họ Ngô phát động đầu tiên ở xã về xây dựng quỹ khuyến học và duy trì tốt hoạt động khuyến học; tuyên truyền, vận động con em chấp hành tốt pháp luật...
Theo cụ Ngô Chắt, Trưởng dòng họ Ngô, Phái 3, Chi 3 thôn Như Lệ, toàn dòng họ Ngô hiện có 45 hộ/gần 300 khẩu. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cứu nước, dòng họ Ngô một lòng theo cách mạng, đặc biệt có nhiều người đóng góp xây dựng quê hương, đất nước, trở thành tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo như các ông: Ngô Quận, Ngô Ân, liệt sĩ nhà báo Ngô Hoàng...
Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về xây dựng dòng họ khuyến học, năm 2009, chúng tôi triển khai xây dựng và ra mắt quỹ khuyến học của Phái 3, Chi 3. Theo đó, các tráng trong dòng họ đóng góp 100.000 đồng/tráng/năm; vận động con em trong họ đang sinh sống, công tác tại các địa phương trong nước chung tay xây dựng quỹ khuyến học.
Chỉ trong năm đầu, Chi 3 đã vận động được số quỹ 30 triệu đồng. Từ nguồn quỹ này, chúng tôi xây dựng quy chế phát thưởng theo từng định mức đối với học sinh giỏi các cấp, đỗ đại học, sinh viên giỏi...
Hiện nay, nguồn quỹ của Chi 3 còn khá lớn (80 triệu đồng) nên chúng tôi tạm ngưng vận động đóng góp quỹ. Số tiền này đang gửi ngân hàng, dành để phát thưởng cho con cháu học giỏi hằng năm; hỗ trợ, thăm hỏi những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, ốm đau, mừng thọ...
Ngoài ra, con em trong họ tự nguyện đóng góp xây dựng đền thờ, lăng mộ của phái khang trang, sạch, đẹp. Với những nỗ lực không ngừng trong việc chăm lo sự học cho thế hệ trẻ, Phái 3, Chi 3 vinh dự được Chủ tịch UBND xã Hải Lệ tặng nhiều giấy khen vì có nhiều thành tích trong công tác khuyến học, khuyến tài, đạt dòng họ học tập tiêu biểu, dòng họ văn hóa.
Cũng như dòng họ Ngô, dòng họ Phạm ở thôn Tân Mỹ tích cực đi đầu trong các hoạt động, phong trào thi đua ở địa phương, nhất là phong trào khuyến học, khuyến tài, xây dựng đời sống văn hóa, cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp. “Ngoài làm tốt công tác khuyến học, dòng họ Phạm còn tuyên truyền, vận động con em chấp hành nghiêm pháp luật, giữ gìn an ninh trật tự ở địa phương. Nhờ vậy, nhiều năm nay trong dòng họ không có trường hợp nào vi phạm pháp luật. Năm 2022, dòng họ Phạm được Chủ tịch UBND xã tặng giấy khen đạt danh hiệu “Dòng họ văn hóa”, cụ Phạm Hữu Phước, Trưởng dòng họ Phạm thôn Tân Mỹ chia sẻ.
Toàn xã Hải Lệ có 15 dòng họ lớn, trong đó dòng họ có nhiều phái nhất là Nguyễn, Ngô, Phạm... Để nâng cao chất lượng đời sống văn hóa tại các khu dân cư, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Hải Lệ phối hợp ban hành kế hoạch xây dựng “Dòng họ văn hóa” giai đoạn 2020- 2025. Theo đó, hằng năm phấn đấu có từ 2-3 dòng họ được công nhận “Dòng họ văn hóa”. Các dòng họ tham gia xây dựng “Dòng họ văn hóa” phải thực hiện tốt quy ước như: không có hộ đói, giảm hộ nghèo hằng năm, tỉ lệ hộ nghèo thấp hơn mức bình quân chung của phường/xã.
Tỉ lệ lao động có việc làm, thu nhập bình quân đầu ngườicao hơn mức bình quân chung của phường/ xã; có nhiều mô hình, điển hình về phát triển kinh tế, có nhiều hộ khá, hộ giàu. Có đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, phong phú.
Có nhà thờ họ trang nghiêm, khuôn viên cảnh quan xanh, sạch. Trên 80% gia đình trong dòng họ đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa. Có quỹ khuyến học và sử dụng quỹ khuyến học có hiệu quả. Không có con cháu bỏ học, mù chữ. Thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Không có người vi phạm chính sách dân số- KHHGĐ và các tệ nạn xã hội...
Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Hải Lệ Phạm Khánh Minh cho biết: “Xã đẩy mạnh phong trào xây dựng “Dòng họ văn hóa” thường xuyên trong các dòng họ, các chi, phái, nhánh gắn với việc xây dựng các mô hình, góp phần xây dựng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, thực sự làm nòng cốt để địa phương tiếp tục thực hiện phong trào xây dựng NTM. Hằng năm đều có các dòng họ đăng ký thực hiện kế hoạch có kết quả (được lồng ghép biểu dương vào dịp Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc 18/11 hằng năm).
Phong trào đã bước đầu mang lại hiệu quả, tạo được sự mới mẻ trong đời sống văn hóa tại khu dân cư, động viên các dòng họ trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa tại các thôn. Kết quả, từ năm 2021-2022, Chủ tịch UBND xã tặng giấy khen cho 9 dòng họ đạt danh hiệu “Dòng họ văn hóa”.
Thông qua phong trào, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển KT-XH tại địa phương, nâng cao chất lượng phong trào xây dựng thôn văn hóa, gia đình văn hóa; phong trào xây dựng NTM, đô thị văn minh tại các địa bàn khu dân cư. Tạo mối quan hệ mật thiết giữa các dòng họ với địa bàn khu dân cư”.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
