Cứ sau rằm tháng 8 âm lịch hằng năm, tôi về thăm quê ngoại. Đón tôi là những cơn mưa trắng trời đến nao lòng. Mùa lụt lại về trên quê tôi, miền quê chiêm trũng Lệ Thủy.
Nhấp một ngụm trà, ông anh thúc bá nháy mắt bảo tôi: “Đi, tao với mày đi lội nác (nước) đi. Lâu rồi tao cũng không coi thiên hạ chơi lụt”. Thế là 2 anh em che áo mưa, cưỡi xe máy phóng ra đường. Anh thúc bá tôi cũng là người công tác xa nhà, ít khi về quê nên tranh thủ có tôi về là muốn tìm lại cảm giác của một thời trẻ trâu cưỡi bè đi chơi lụt. Anh tâm sự: “Hầu như năm nào lụt cũng ghé thăm quê mình. Dân Lệ Thủy mình cần mẫn chịu đựng gió mưa, bão tố với bao thiệt hại, rồi lại cần mẫn gây dựng lại. Hai năm gần đây, quê mình không có lụt, tao cảm thấy thiêu thiếu, nhơ nhớ cái gì đó… ”.
Mãi theo dòng cảm xúc, chúng tôi ra đến cánh đồng của làng. Nước xăm xắp mặt đường, trải dài theo tầm mắt. Cạnh đường, vài chiếc rớ con của người trong làng cứ đều đặn đưa lên, đưa xuống. Nhìn vào chiếc giỏ của một người đàn ông đã luống tuổi gần đó, chúng tôi thấy chỉ toàn cá cân. Thấy chúng tôi chăm chú nhìn, người đàn ông nói: “Cá cân ni mà ướp với lá nghệ và gia vị rồi kho thật lâu, đến khi con cá cứng lại thì ăn không biết mấy cơm cho vừa 2 chú ơi”.
Kể cũng lạ, lũ lụt là một hiện tượng thiên nhiên gây nhiều thiệt hại nhưng đối với người dân Lệ Thủy quê tôi, đôi khi đó là một sự "may mắn". Các cụ xưa có câu: “Tháng 7 nước nhảy lên bờ”. Thời điểm đó, người dân quê tôi chờ mong cơn lũ về để cấp nước cho cánh đồng đang khô cạn. Vào mùa lụt, nước sông Kiến Giang tràn về ngập trắng hết những cánh đồng làng. Nước về mang theo các loài thủy sản từ vùng rừng núi, đặc biệt là các loài cá: Chép, diếc, trê, lóc, thát lát... và các loại chim chóc, ếch nhái... tràn xuống ruộng đồng tìm nơi đẻ trứng.
Vào mùa lụt, từ người dân chài lưới đến người làm ruộng, thợ thủ công đều ra đồng đánh bắt thủy sản bằng đủ các loại công cụ tự chế tạo. Không khí đón lụt và đánh bắt cá nội đồng trong những ngày lụt rất đông vui, nhộn nhịp không khác gì ngày hội mùa. Mùa lụt cũng là mùa của nhiều loài chim di trú có mặt trên khắp các cánh đồng Lệ Thủy.
Các loài chim như ngỗng trời, vịt trời, cò trắng đều tập trung về đây ngụp lặn trong nước tìm thức ăn. Theo các bậc cao niên, thuở xưa, người Lệ Thủy ở các vùng nước sâu quanh phá Hạc Hải có vài thợ săn chim chuyên nghiệp có tiếng. Mỗi lần đi săn chim, họ phải làm lễ cầu may và trầm mình trong nước hàng giờ đồng hồ cho nhạt đi hơi người rồi mới tiến hành cuộc săn.
Ngoài chim chóc thì chuột đồng và rắn cũng được người dân săn tìm trong mùa lụt quê tôi. Lúc nước lên tràn ngập cả cánh đồng, chuột phải leo lên các thân cây ngoài đồng ruộng, người dân chỉ cần lấy một cây sào gắn đinh nhọn ở đầu và đâm. Loài chuột đồng chuyên ăn hạt lúa và cây lúa non nên thịt béo và ngon.
Sau khi bắt về, chuột đồng được làm sạch, chế biến rồi nấu lên với măng là được một bữa bù khú ra trò với bạn bè. Thịt chuột đồng là một thứ đặc sản của người dân Lệ Thủy quê tôi. Mỗi người con xa xứ khi trở về quê mùa lụt lại được nếm hương vị của quê nhà. Khách thập phương khi đến đây cũng được thưởng thức nét văn hóa ẩm thực của miền quê chiêm trũng.
Săn chim, đánh cá vừa là sinh kế nhưng cũng là một thú vui mà ai ai cũng đam mê. Nam thanh, nữ tú vùng quê tôi trong những đêm trăng giã gạo, hò đối đáp vẫn có câu ca chê bai người bất tài rằng: “Chim trời, cá nước, anh đừng mơ ước không xong. Quay về mà xách giỏ đi bắt con đam đồng họa may”.
Những năm gần đây, những cơn lũ bất thường hoặc kèm theo gió bão đã gây nhiều thiệt hại về tài sản cho người dân. Dẫu vậy, sau khi nước rút, người dân Lệ Thủy quê tôi vẫn chịu thương, chịu khó, vẫn luôn "một nắng hai sương" trên những cánh đồng để mãi vang danh xứ “Gạo trắng nước trong”.
Khi nước đã rút dần ra ngõ, tôi lên đường trở lại cuộc sống với bao bộn bề lo toan. Ngoảnh nhìn, sông Kiến Giang một màu nước bạc. Cánh đồng quê vẫn mênh mông ngập nước. Lòng cảm thấy nao nao, dòng nước lũ ấy như “vị khách lạ mà quen”, đến rồi đi nhưng hương vị của nó thì đọng mãi trong ký ức của bao người.
Nguồn tin: Báo Quảng Trị
