Xây dựng đội ngũ cán bộ vững mạnh, có đầy đủ phẩm chất, năng lực là vấn đề có tầm quan trọng chiến lược, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng và phát triển đất nước. Điều đó đã được Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt ra và đặc biệt quan tâm trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng.
Đặc biệt, trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, yêu cầu đặt ra là phải xây dựng một đội ngũ cán bộ ngang tầm, có đủ đức, đủ tài để góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, bên cạnh việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ có năng lực, có bản lĩnh chính trị vững vàng, cũng cần kiên quyết loại khỏi đội ngũ những cán bộ thoái hóa biến chất, năng lực yếu kém không đủ sức đảm đương nhiệm vụ. Có như vậy mới từng bước xây dựng được một đội ngũ cán bộ “vừa hồng vừa chuyên”, được Đảng tin dân mến, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Xuất phát từ nhu cầu đó, ngày 3/11/2021, Bộ Chính trị khóa XIII ban hành Quy định 41-QĐ/TW về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ, thay thế cho Quy định 260-QĐ/TW, ngày 2/10/2009. Quy định 41 xác định rõ việc xem xét miễn nhiệm có 6 căn cứ gồm: Bị kỷ luật cảnh cáo hoặc khiển trách nhưng uy tín giảm sút không thể đảm nhiệm chức vụ được giao. Bị kỷ luật khiển trách 2 lần trở lên trong cùng một nhiệm kỳ hoặc trong thời hạn bổ nhiệm. Có trên 2/3 số phiếu tín nhiệm thấp tại kỳ lấy phiếu theo quy định. Có 2 năm liên tiếp được xếp loại chất lượng ở mức không hoàn thành nhiệm vụ. Bị cơ quan có thẩm quyền kết luận suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; vi phạm những điều đảng viên không được làm; vi phạm trách nhiệm nêu gương, ảnh hưởng xấu đến uy tín của bản thân và cơ quan, đơn vị nơi đang công tác. Bị cơ quan có thẩm quyền kết luận vi phạm tiêu chuẩn chính trị theo quy định về bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng đến mức phải miễn nhiệm.
Đối với việc từ chức, Quy định 41 cũng xác định 4 căn cứ, gồm: Do hạn chế về năng lực hoặc không còn đủ uy tín để hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao. Để cơ quan, đơn vị mình quản lý, phụ trách xảy ra sai phạm nghiêm trọng. Có trên 50% số phiếu tín nhiệm thấp tại kỳ lấy phiếu theo quy định. Vì lý do chính đáng khác của cá nhân.
Nếu như miễn nhiệm là việc của tổ chức đối với cá nhân cán bộ không đủ năng lực, vi phạm các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, hiểu nôm na là mang tính bắt buộc, áp đặt, thì từ chức lại là câu chuyện ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân. Bản thân cán bộ tự thấy mình không đủ uy tín và năng lực để đảm đương nhiệm vụ hoặc để xảy ra những sai phạm nghiêm trọng trong đơn vị mình quản lý thì chủ động xin từ chức để nhường chỗ cho người khác xứng đáng hơn, cũng là một cách giữ thể diện cho bản thân. Tuy nhiên trên thực tế hiện nay, có không ít trường hợp rơi vào một trong 4 tình huống phải từ chức như Quy định 41 đã nêu nhưng cán bộ liên quan thường tìm mọi lý do để lẩn tránh trách nhiệm, nhất là đối với 2 căn cứ đầu tiên là “Do hạn chế về năng lực hoặc không còn đủ uy tín để hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao” hoặc “Để cơ quan, đơn vị mình quản lý, phụ trách xảy ra sai phạm nghiêm trọng”.
Một trong những lý do thường đưa ra để chống chế là bản thân mình tự thấy vẫn có đủ năng lực làm việc và vẫn khao khát cống hiến, những sai phạm chỉ là nhất thời, chưa đến mức nghiêm trọng. Hơn nữa, chức vụ là do Nhân dân bầu hoặc tổ chức bổ nhiệm, nên nếu cho rằng không đủ năng lực để làm việc thì tổ chức cứ... miễn nhiệm. Vấn đề ở đây là những hạn chế đang nói tới lại chưa đến mức rơi vào một trong 6 trường hợp phải miễn nhiệm. Thành ra, mặc dù Quy định 41 của Bộ Chính trị đã nêu rất cụ thể từng trường hợp cho từ chức nhưng nếu cá nhân cán bộ vi phạm không tự giác từ chức như một hành động đầy tự trọng thì cũng rất khó cho tổ chức.
Những tình huống tương tự không phải hiếm gặp trong quá trình thực thi công vụ của cán bộ, đảng viên, mà lẽ ra khi phát hiện cần phải được mổ xẻ thấu đáo để khắc phục, nhất là về ý thức trách nhiệm cá nhân. Mặc dù hằng ngày báo chí đầy rẫy những thông tin về những sai phạm ở lĩnh vực này, đơn vị kia, địa phương nọ khiến người dân bức xúc, nhưng tìm thông tin về một cán bộ dám đứng ra nhận trách nhiệm vì để xảy ra sai sót nghiêm trọng trong quá trình thực thi công vụ lại là câu chuyện “mò kim đáy biển”. Ngay như ở các diễn đàn Quốc hội hay kỳ họp HĐND các địa phương, nhiều sai phạm trong những lĩnh vực cụ thể đã được đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND chỉ ra và chất vấn gay gắt nhưng rất hiếm “tư lệnh ngành” đứng ra nhận trách nhiệm người đứng đầu vì những sai sót xảy ra trong lĩnh vực mình phụ trách chứ đừng nói chuyện chủ động xin từ chức.
Đơn cử như trường hợp Giám đốc Sở Du lịch Bình Định Nguyễn Văn Dũng và Phó Cục trưởng Cục Thuế Bình Định Nguyễn Công Thành đi đánh golf trong thời gian giãn cách xã hội phòng chống COVID-19, khi mà cả nước đang gồng mình chống dịch và người dân các tỉnh phía Nam đang điêu đứng vì dịch bệnh. Tuy nhiên khi vụ việc bị phát hiện, những cán bộ này không những không thẳng thắn nhận trách nhiệm mà còn tìm mọi cách quanh co, chối tội, khiến vụ việc phải xử lý kéo dài, vừa làm tổn hại thêm danh dự của bản thân, vừa khiến dư luận thêm bức xúc. Kết quả xử lý một vụ việc gây bức xúc trong dư luận kéo dài cũng là vì cán bộ, đảng viên liên quan chưa “chủ động xin từ chức”.
Trên thực tế, chuyện từ chức ở các nước được xem là bình thường và hay xảy ra, nhưng ở nước ta thì quá hiếm. Việc năng lực yếu kém hay sai phạm mà phải rời khỏi chức vụ (đi kèm với quyền lực, địa vị và thu nhập), dù là bản thân chủ động xin từ chức đi nữa, vẫn là một nỗi ô nhục trong suy nghĩ của nhiều người. Vì vậy, nhiều cán bộ dù tự biết bản thân mình không đủ năng lực để đảm đương nhiệm vụ, thậm chí để xảy ra những sai phạm khá lớn nhưng vẫn tìm cách lấp liếm, “cố đấm ăn xôi”, đẩy trách nhiệm xử lý cho tổ chức.
Quy trình miễn nhiệm, cho từ chức theo Quy định 41 của Bộ Chính trị đang được kỳ vọng sẽ làm thay đổi mạnh mẽ quan điểm xử lý cán bộ sai phạm, sử dụng cán bộ theo phương châm lấy năng lực, uy tín làm thước đo chuẩn mực, “có vào, có ra”, “có lên, có xuống”, nếu tự thấy không đủ năng lực, không còn uy tín thì chủ động rời khỏi vị trí để nhường chỗ cho người khác cống hiến. Tuy nhiên, để Quy định 41 phát huy hiệu quả trong thực tế, để “văn hóa từ chức” dần hình thành và trở thành điều bình thường trong bộ máy nhà nước thì mỗi tập thể, cá nhân cần luôn xác định tinh thần tự phê bình và phê bình một cách nghiêm túc.
Tự phê bình là dũng cảm thừa nhận những thiếu sót của mình để có cách hành xử phù hợp. Tập thể dám thẳng thắn phê bình, không nể nang, không bao che, không để tình cảm chi phối thì mới chỉ ra được những yếu kém của từng cá nhân. Nếu không, câu chuyện từ chức, miễn nhiệm sẽ mãi là một trò đánh đu không có hồi kết: Cán bộ vi phạm vẫn “cố đấm ăn xôi” phó mặc cho tổ chức, còn tổ chức (thực ra là một tập hợp nhiều cá nhân) thì nể nang, ngại mất lòng nên chờ cán bộ tự nguyện. Bởi vậy, việc từ chức khi tự thấy mình không có đủ năng lực và uy tín để đảm nhiệm vị trí công tác là một sự trung thực, dũng cảm rất đáng để cán bộ, công chức có lòng tự trọng suy nghĩ.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
