Liên tiếp trong vài ngày cuối tháng 3, trên Quốc lộ 9 (nối Quốc lộ 1A tại Quảng Trị đến miền Trung - Lào, và Đông Bắc - Thái Lan) xảy ra 2 vụ tai nạn giao thông rất nghiêm trọng do xe container gây ra, làm nhiều xe ôtô con chở người rơi xuống vực, hư hỏng nặng, nhiều người chết và bị thương.
Sự kiện này đã làm nóng thêm tình hình “xe công” lưu thông trên Quốc lộ 9 thời gian gần đây: Lưu lượng nhiều, chạy tốc độ nhanh, tiềm ẩn nhiều nguy cơ và trên thực tế đã xảy ra rất nhiều vụ lật xe khi đang chạy, va chạm với các phương tiện khác gây tai nạn, hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng.
Cử tri các địa phương có Quốc lộ 9 ngang qua đã liên tục kiến nghị đến các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Trị về tình trạng rất đáng lo ngại về “xe công” này.
Cơ quan chức năng cho rằng, do sau đợt mưa lũ dài ngày, nặng nề ở các tỉnh bắc miền Trung, các tuyến đường nối từ Quốc lộ 1A với các cửa khẩu quốc tế qua Nghệ An, Quảng Bình bị hư hỏng nặng, nhiều chỗ chưa khắc phục xong, do vậy lượng xe container tập trung vào tuyến Quốc lộ 9 qua Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo tăng đột biến, gấp 300 – 400% so với lúc bình thường.
Trong khi các nhà quản trị xã hội và kinh tế vui mừng trước việc “xe công” đã lưu thông nhiều trên QL 9, là chỉ dấu của sự phát triển, giao thương kinh tế trong khu vực đã tốt hơn thì một số cử tri bức xúc kiến nghị rằng cần có giải pháp để ngăn chặn, giảm lượng “xe công” trên Quốc lộ 9. Các nhà chuyên môn về giao thông vận tải thuộc lực lượng cảnh sát giao thông và sở chuyên ngành cho rằng, kiến nghị giảm lưu lượng “xe công” là vô lý, không khác gì “ngăn sông cấm chợ”; vấn đề là phải tìm giải pháp để giảm thiểu, tiến tới chấm dứt tình trạng “xe công” khiến người dân trên Quốc lộ 9 sợ hãi như hung thần hiện nay.
Tại thời điểm này, nhiều đoạn trên Quốc lộ 9 chỉ vừa đủ cho 2 làn xe ngược chiều chạy chậm mới tránh được nhau. Nó cho thấy con đường này là quá nhỏ hẹp so với mục tiêu, kế hoạch, tốc độ phát triển của Hành lang kinh tế Đông – Tây (EWEC) mà Quốc lộ 9, Lao Bảo là một đầu cầu động lực của phía Việt Nam.
Từ cách đây vài mươi năm, WB, ADB, JICA… đã quan tâm và có những chính sách hỗ trợ nguồn lực để biến Quốc lộ 9 thành một con đường huyết mạch của EWEC, nối miền Trung Việt Nam qua Trung Lào đến vùng Đông Bắc Thái Lan rồi kết thúc ở Myanma. Nhưng việc duy trì sự mở rộng, nâng cấp Quốc lộ 9 trên nền móng con đường có từ thời thực dân Pháp xâm lược Việt Nam đã không tạo ra những “đột phá” có tính “đi tắt đón đầu”, nâng cao năng lực và sức chịu đựng của con đường trong bối cảnh vận tải của tuyến EWEC này chủ yếu bằng đường bộ.
Trong mắt người dân, “xe công” là hung thần, là nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông trên con đường Xuyên Á. Nhưng mắt nhìn khách quan của các nhà quản trị thì không hoàn toàn như vậy. Lái xe ẩu, vi phạm luật giao thông thì ở loại phương tiện nào cũng có, không riêng gì “xe công. Hãy nhìn thẳng vào thực trạng đường sá chưa tương xứng, chưa đạt chuẩn, để cho “xe công” lưu thông phục vụ nền kinh tế (như quá hẹp, chỉ 2 làn xe, quá nhiều dốc đèo cao, quanh co, không có những vị trí thoát hiểm cho xe đổ đèo…). Nếu nhìn từ góc này, “xe công” có khi là nạn nhân đáng thương của đường sá.
