Hơn 10 năm qua, khu đất công tại xã Diên Sanh (xã Hải Thọ, huyện Hải Lăng cũ) bị Công ty TNHH Xây dựng Thống Nhất (viết tắt Công ty Thống nhất) sử dụng như một điểm tập kết vật liệu xây dựng cố định, với dãy nhà cấp 4, sân bãi bê tông và máy móc thiết bị. Điều đáng nói, mặc dù chính quyền địa phương đã nhiều lần yêu cầu tháo dỡ các công trình trên đất, hoàn trả mặt bằng nhưng doanh nghiệp vẫn không chấp hành. Sự việc gây bức xúc trong Nhân dân và đặt ra câu hỏi về trách nhiệm quản lý nhà nước cũng như mức độ tuân thủ pháp luật của các đơn vị liên quan.
Mượn đất 5 năm nhưng dây dưa thêm hơn 10 năm
Năm 2009, khi dự án đường tránh lũ, cứu hộ-cứu nạn và phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng-an ninh các xã vùng trũng và ven biển huyện Hải Lăng (cũ) được triển khai, UBND xã Hải Thọ (cũ) đã đồng ý cho Công ty Thống Nhất mượn 1ha đất chưa sử dụng để dựng lán trại, tập kết vật liệu và xây dựng trạm bê tông. Khu đất nằm gần Quốc lộ 1, thuận lợi cho thi công. Thời hạn mượn đất 5 năm, từ năm 2009-2014, phía Công ty Thống Nhất hỗ trợ địa phương 25 triệu đồng.
Ngay sau khi nhận đất, Công ty Thống nhất mở rộng diện tích sử dụng từ 1ha lên 2ha và tiếp tục được UBND xã chấp thuận. Việc mở rộng nhưng không kèm quy trình pháp lý đầy đủ trở thành "bước ngoặt" khiến vụ việc ngày càng phức tạp.
Năm 2011, khi dự án đường tránh lũ, cứu hộ-cứu nạn hoàn thành, Công ty Thống Nhất không bàn giao mặt bằng mà vẫn giữ nguyên hiện trạng. Trong giai đoạn 2011-2022, công ty đưa ra hàng loạt đề xuất dự án mới, song các dự án được đề xuất đều không mang lại kết quả.
Dự án đầu tiên mà Công ty Thống Nhất xin thực hiện là trạm nghiền clinker quy mô 10ha. UBND huyện thống nhất chủ trương, thậm chí ban hành thông báo thu hồi đất để triển khai nhưng công ty không lập đầy đủ hồ sơ đầu tư. Sau gần 2 năm, dự án rơi vào bế tắc. Đến năm 2015, công ty này xin chuyển sang đầu tư Nhà máy may Thống Nhất Hải Lăng. UBND tỉnh đã thống nhất chủ trương, đồng ý đưa dự án vào kế hoạch sử dụng đất của huyện, nhưng vướng mắc phát sinh khi 6.000m² trong tổng diện tích đề xuất nằm trong khu đất quy hoạch xây dựng trạm xử lý nước thải Cụm công nghiệp Diên Sanh. UBND huyện đề nghị Công ty Thống Nhất phối hợp rà soát, lựa chọn vị trí khác phù hợp với quy hoạch. Đối với diện tích đất địa phương cho Công ty Thống Nhất mượn để phục vụ thi công dự án đường tránh lũ, cứu hộ-cứu nạn, UBND xã Hải Thọ (cũ) có văn bản yêu cầu trả lại (năm 2019) nhưng công ty không thực hiện.
Năm 2021, Công ty Thống Nhất tiếp tục đề xuất dự án xây dựng khu trung tâm thương mại, vui chơi, giải trí và dịch vụ thương mại. Tuy nhiên hồ sơ gửi các cơ quan chức năng thiếu nhiều nội dung và chưa hợp lệ theo quy định của pháp luật. Cũng trong năm 2021, Thanh tra huyện Hải Lăng (cũ) kết luận, UBND xã Hải Thọ (cũ) cho công ty mượn đất với diện tích 2ha để phục vụ thi công tuyến đường tránh lũ là không đúng thẩm quyền theo quy định của Luật Đất đai. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng, khẳng định Công ty Thống Nhất không còn quyền sử dụng đất sau khi hết thời hạn mượn; việc tiếp tục chiếm giữ đất là hành vi vi phạm, chính quyền địa phương phải xử lý theo đúng quy định.
Từ năm 2021 đến đầu năm 2025, UBND thị trấn Diên Sanh (được thành lập từ sáp nhập xã Hải Thọ và thị trấn Hải Lăng), UBND huyện Hải Lăng (cũ) đã tổ chức nhiều cuộc họp, ban hành nhiều văn bản yêu cầu Công ty Thống Nhất tháo dỡ các công trình, kiến trúc trên đất, hoàn trả, bàn giao mặt bằng diện tích đất đã mượn cho địa phương nhưng công ty tiếp tục chây ỳ, không chấp hành.
Tháng 1/2025, thay vì tự giác trả đất, Công ty lại gửi văn bản đến UBND thị trấn Diên Sanh và UBND huyện Hải Lăng (cũ) đề nghị xác minh và hoàn trả chi phí mà Công ty đã đầu tư để san lấp, giải phóng mặt bằng... khoảng 12 tỉ đồng. UBND huyện Hải Lăng (cũ) bác bỏ yêu cầu này vì không có cơ sở pháp lý.
Cần xử lý nghiêm theo quy định pháp luật
Trước tình trạng doanh nghiệp chây ỳ, chiếm giữ đất công kéo dài, tháng 3/2025, UBND huyện Hải Lăng (cũ) có văn bản báo cáo, đề nghị UBND tỉnh xử lý dứt điểm vụ việc theo Nghị định số 123/2024/NĐ-CP của Chính phủ về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. Tuy nhiên sự việc vẫn không được xử lý dứt điểm.
Mới đây, trước phản ánh của cử tri sau kỳ họp thứ II, HĐND tỉnh khóa VIII, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo UBND xã Diên Sanh tiếp tục yêu cầu Công ty Thống Nhất tháo dỡ công trình, hoàn trả mặt bằng đất đã mượn về hiện trạng ban đầu. Nếu doanh nghiệp vẫn không chấp hành, UBND xã phải phối hợp các lực lượng liên quan tổ chức cưỡng chế.
Chủ tịch UBND xã Diên Sanh Nguyễn Thanh Hiếu cho biết: "Việc này do lịch sử để lại. Xã Diên Sanh mới được thành lập nên trước mắt, tôi sẽ chỉ đạo kiểm tra, rà soát, sau đó sẽ có hướng xử lý phù hợp, theo quy định của pháp luật".
Khu đất 2ha mà xã Hải Thọ (cũ) cho Công ty Thống Nhất mượn vốn được xem là quỹ "đất vàng" đối với hạ tầng công cộng và dịch vụ đô thị của địa phương, nhưng đã bị chiếm giữ suốt hơn một thập kỷ. Việc chậm xử lý không chỉ làm đình trệ quy hoạch, gây lãng phí tài nguyên đất đai mà còn tạo nên tiền lệ xấu. Xử lý dứt điểm vụ việc là yêu cầu cấp bách để bảo đảm kỷ cương pháp luật, bảo vệ tài sản công và khẳng định trách nhiệm của chính quyền trong quản lý đất đai, lĩnh vực vốn được xã hội đặc biệt quan tâm vì liên quan trực tiếp đến phát triển đô thị, môi trường đầu tư và niềm tin của người dân.
Nguồn tin: Báo Quảng Trị
