Sở LĐ-TB&XH tỉnh Quảng Trị vừa có Công văn số 3382 gửi UBND tỉnh Quảng Trị, báo cáo kết quả trả lời thư đề xuất của công dân về việc sửa chữa những từ Hán Nôm đối với 2 câu đối tại Đền thờ Bác Hồ ở Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn. Hai câu đối được dịch ra tiếng Việt là: Vạn thuở lưu danh liệt sĩ/ Ngàn đời tạc sử Trường Sơn.
Trước đó, ông Nguyễn Văn Bài, trú 145 Lê Thánh Tông, khu phố 10, phường 5, TP Đông Hà, tỉnh Quảng Trị; nguyên Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Trị, có thư gửi UBND tỉnh Quảng Trị, nội dung 2 câu đối kể trên với mỗi câu có 6 chữ Hán Nôm nhưng sai sót tới 5 chữ Hán Nôm.
Cụ thể, theo ông Bài, chữ “Thuở” chỉ về thời gian nên phải viết bộ nhật. Chữ “Lưu” khi viết bộ thủy thì không có nghĩa là để lại mà chuyển động như lưu thông, lưu lạc, lưu dân, lưu truyền. Vì vậy, phải viết chữ “Lưu” bộ điền, có nghĩa là lưu giữ, lưu trữ, lưu danh để tiếng cho đời sau. Chữ “Liệt” trên là hàng lối ngang, như liệt vị, liệt hạng, la liệt. Vì vậy, phải viết chữ “Liệt” có bộ hỏa, nghĩa là mạnh mẽ, cương trực, rực rỡ như liệt sĩ, liệt nữ chết vì đất nước.
Chữ “Tạc” chưa chuẩn, khi viết bộ mộc có nghĩa là cây Tạc (danh từ), không đối với chữ “Lưu” (động từ). Do đó, phải mượn chữ “Tác” vừa là động từ vừa có nghĩa khắc chạm để đối với chữ “Lưu” mới đúng. Ngoài ra, chữ “Sử” trong 2 câu đối trên có nghĩa là khiến, giả sử, đặt điều ra, nên không đúng, mà phải viết chữ “Sử” có nghĩa lịch sử, quốc sử.
“Câu đối đặt trước Đền thờ Bác Hồ là thiêng liêng, cao quý. Với tình cảm đối với Bác Hồ vô vàn kính yêu và anh linh các Anh hùng, Liệt sĩ đang an nghỉ tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn và trách nhiệm của một công dân thôi thúc tôi viết thư này, kính đề xuất UBND tỉnh Quảng Trị và các ngành liên quan nghiên cứu, xem xét lại 5 chữ Hán Nôm, gồm Thuở, Lưu, Tạc, Liệt, Sử để ý nghĩa của câu đối được trọn vẹn, đúng nghĩa”, ông Bài viết.
Sau khi ông Bài có thư, UBND tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo Sở LĐ-TB&XH tỉnh này kiểm tra, có phương án chỉnh sửa nếu 2 câu đối trên sai
. Theo đó, trên cơ sở thư đề xuất của ông Nguyễn Văn Bài, Sở LĐ-TB&XH tỉnh Quảng Trị đã có công văn gửi Phân viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại tỉnh Thừa Thiên Huế, đề nghị Phân viện quan tâm cho ý kiến.
Qua nghiên cứu và tham vấn thầy giáo Phan Đăng, dịch giả, chuyên gia Hán Nôm thuộc Đại học Huế, đơn vị này có văn bản trả lời: Căn cứ bản chụp của ông Nguyễn Văn Bài: Vạn thuở lưu danh liệt sĩ/Ngàn đời tạc sử Trường Sơn, thì toàn văn có 12 từ, trong đó có 9 từ Hán Việt (vạn, lưu, danh, liệt, sĩ, tạc, sử, Trường, Sơn) và 3 từ Nôm (thuở, ngàn, đời).
Trong 9 từ Hán Việt được thể hiện bằng chữ Hán đã sai 4 chữ (lưu, liệt, tạc, sử); trong 3 từ Nôm đã sai 1 chữ (thuở), tổng cộng sai 5 chữ.
Văn bản nêu: “Chúng tôi hoàn toàn đồng ý với ý kiến đóng góp của ông Nguyễn Văn Bài là chính xác và đầy trách nhiệm. Đề nghị nên chữa lại như sau (ảnh trên). Phân viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại Huế rất mong Quý cơ quan kịp thời sửa chữa những điểm đã nêu ở trên”.
Theo Công văn 3382 của Sở LĐ-TB&XH tỉnh Quảng Trị, đơn vị này đề nghị UBND tỉnh đồng ý chủ trương việc sửa chữa, khắc lại 2 câu đối tại Đền thờ Bác Hồ ở Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn theo như nội dung, ý kiến tại văn bản của Phân viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại Thừa Thiên Huế.
Nguồn kinh phí để sửa chữa, khắc lại 2 câu đối này được trích từ Quỹ Đền ơn đáp nghĩa của tỉnh.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
