Rõ ràng tuyến giao thông động lực La Lay - Mỹ Thủy kết nối rừng với biển “Vách núi với biển biếc liền nhau” hứa hẹn sẽ tạo sự đột phá mới, “đi trước một bước” nhằm xâu chuỗi và hối thúc các hợp phần khác trong Khu kinh tế Đông Nam, mà cảng biển Mỹ Thủy sẽ là dự án hạt nhân để Quảng Trị “chào hàng” với bè bạn trên Hành lang Kinh tế Đông - Tây (EWEC).
Từ nước Pháp xa xôi, Huy gửi email cho tôi với một loạt yêu cầu cần phải đáp ứng trong chuyến trở về quê sau gần 20 năm theo đuổi sự học và lập thân trên xứ người. Đang làm cố vấn đầu tư cho một công ty lớn ở thành phố Montpellier năng động nên Huy muốn tìm hiểu, nắm bắt về những tiềm năng, lợi thế của tỉnh nhà, mà cụ thể hơn là những công trình, dự án đã và đang triển khai.
Bây giờ nếu Huy về Quảng Trị, tôi sẽ đưa Huy lang thang trên những triền cát của vùng biển Hải Lăng, mai này sẽ hiện hữu một cảng biển tầm cỡ khu vực trong Khu kinh tế Đông Nam kéo dài từ Mỹ Thủy ra tận Cửa Việt. Theo định hướng phát triển, Đông Nam Quảng Trị là khu kinh tế tổng hợp, là một trong những trung tâm về công nghiệp chế biến nông - lâm - thủy sản, sản xuất điện năng, dịch vụ cảng biển; du lịch, thương mại - dịch vụ; phát triển đô thị và những ngành kinh tế khác gắn với EWEC. Trước mắt sẽ triển khai một số hạng mục cơ bản về kết cấu hạ tầng và phát triển các ngành, lĩnh vực trên quy mô gần 12.000 ha; đầu tư xây dựng các hạng mục luồng mở vào cảng để xây dựng cảng Mỹ Thủy cùng hạ tầng khu công nghiệp và các khu chức năng khác; xây dựng hoàn thiện Khu du lịch Cửa Việt... Ước tính tổng vốn đầu tư cho Khu kinh tế Đông Nam trong giai đoạn 1 là khoảng 28.000 tỉ đồng.
Hiện nay, một dự án được khởi động ráo riết, đang kỳ vọng là dự án “mở hàng” tại Khu kinh tế Đông Nam, đó là Dự án Nhà máy nhiệt điện BOT Quảng Trị 1 do Công ty Điện lực quốc tế Thái Lan (EGATI) đầu tư có tổng công suất 1.320 MW gồm 2 tổ máy được triển khai theo hình thức BOT. Dự án được xây dựng với tổng diện tích khoảng 402 ha; tổng mức vốn đầu tư khoảng 55.093 tỉ đồng. Hiện nay, UBND huyện Hải Lăng đã hoàn thành việc đo đạc, cắm mốc, kiểm đếm xong tài sản trên toàn bộ khu đất, tập trung đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng. Khu tái định cư đang triển khai xây dựng với hệ thống đường giao thông nội bộ và các hạng mục khác như đường vào khu tái định cư, hệ thống thoát nước, hệ thống điện. Đây là nhà máy nhiệt điện than đầu tiên ở Quảng Trị, khi đi vào hoạt động sẽ đáp ứng nhu cầu cấp điện cho lưới điện khu vực và hệ thống lưới điện quốc gia; thu hút nhiều nguồn vốn đầu tư nước ngoài, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và tạo động lực lớn thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.
Rảo chân hết trên vùng biển Hải Lăng mang dự cảm tốt lành về những công trình dự án đang “vào tầm ngắm” của các nhà đầu tư, tôi sẽ đưa Huy trở về với những triền cát trắng Gio Linh nơi bạn đã sinh ra lớn lên. Tôi nhớ mới ngày nào bạn và tôi phải cuốc bộ giữa bời bời cát trắng lên trường huyện học cấp 3 hay những chiều cùng lăn lốc theo những đồi cát mênh mông cùng sự đói nghèo đeo bám mãi. Nhưng khoảng thời gian gần 20 năm Huy lập thân, lập nghiệp trên đất Pháp còn tôi vẫn bám trụ với từng trảng cát quê hương, chứng kiến sự đổi thay đáng kể của quê nhà.
Hiện nay những trảng cát năm xưa chính là “địa bàn” lý tưởng cho những dự án điện mặt trời. Với tiềm năng đó, Công ty cổ phần LICOGI 13 đã đầu tư 1.200 tỷ đồng xây dựng nhà máy trên diện tích đất 58,6 ha tại xã Gio Hải và Gio Thành, công suất thiết kế 49,5 MWp, sản lượng điện 67.960 MWh/năm. Bằng sự nỗ lực của nhà đầu tư dự án đã phát điện vào tháng 6.2019. Ngoài ra, trên vùng cát trắng Gio Linh còn có 5 dự án điện mặt trời đã được Bộ Công thương phê duyệt bổ sung quy hoạch với tổng công suất 250 MW và 4 dự án đang nghiên cứu đề xuất với khoảng 180 MW sẽ mang lại những cơ hội khai thác nguồn năng lượng mặt trời trên miền cát trắng Gio Linh.
Theo Quy hoạch phát triển năng lượng tỉnh Quảng Trị giai đoạn đến 2020, tầm nhìn đến 2030 sẽ có 3 vùng quy hoạch với tổng diện tích 6.707 ha, gồm các xã phía Bắc của huyện Hướng Hóa là điện gió và vùng biển Gio Linh đang sở hữu tiềm năng về điện mặt trời. Theo đó, Bộ Công thương đã phê duyệt đến năm 2020 Quảng Trị có 45 dự án nhà máy điện gió trên địa bàn Hướng Hóa với tổng công suất 110 MW. Trong đó, Nhà máy điện gió Hướng Linh 2 do Công ty CP Tổng công ty Tân Hoàn Cầu làm chủ đầu tư đã chính thức hòa lưới điện quốc gia tháng 5.2017 là minh chứng sinh động về khả năng khai thác nguồn năng lượng sạch trên địa bàn.
Không dừng lại ở mức tìm hiểu về những công trình dự án đang triển khai, trong email Huy còn quan tâm đến tuyến giao thông đã được kết nối trên EWEC. Rõ ràng đường 9 là con đường huyết mạch giữ vai trò kết nối với các nước trên hành lang nhưng còn Cửa khẩu quốc tế La Lay từ khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tư xây dựng hạ tầng sẽ tạo thuận lợi cho việc kết nối, giao lưu hàng hóa thông suốt với nhiều nước, nhiều tỉnh trong khu vực, đặc biệt là với Lào và Thái Lan cũng như các tỉnh Đông Bắc Campuchia. Do đó, mục tiêu xây dựng khu vực Cửa khẩu quốc tế La Lay thành động lực phát triển mới của tỉnh Quảng Trị, là cầu nối quan trọng trên EWEC, tăng cường hoạt động kinh tế thương mại và củng cố quốc phòng - an ninh giữa hai nước Việt - Lào, xây dựng mối quan hệ hợp tác, hữu nghị ngày càng bền chặt hơn. Nhu cầu vốn đầu tư hạng mục trung tâm cửa khẩu gắn với các hoạt động chức năng của cửa khẩu giai đoạn 2015 - 2020 khoảng 2.300 tỉ đồng. Khi việc đầu tư xây dựng hoàn chỉnh khu vực cửa khẩu, kỳ vọng đến năm 2020 tổng giá trị tăng thêm của các ngành sản xuất, dịch vụ đạt khoảng 300 tỉ đồng, thu ngân sách đạt 200 tỉ đồng.
Nhưng để đạt được mục tiêu đó, cần phải tích cực khơi thông nguồn vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ và hiện đại ở khu vực cửa khẩu, biến hành lang đường bộ thành hành lang kinh tế. Thực tế trong thời gian qua hàng hóa qua Cửa khẩu La Lay đã tăng lên, góp phần tăng thêm nguồn thu ngân sách nhà nước nhưng để thuận lợi hơn cho việc vận chuyển hàng hóa thì việc mở tuyến đường bộ từ La Lay về cảng Mỹ Thủy là rất cần thiết nhằm kết nối hành lang thông suốt từ Tây sang Đông của tỉnh. Việc đầu tư xây dựng Khu kinh tế Đông Nam, mà hạt nhân là cảng biển Mỹ Thủy sẽ trở thành cửa ngõ thu hút nguồn hàng từ các tỉnh Trung và Nam Lào, Đông Bắc Thái Lan và Campuchia qua Cửa khẩu quốc tế La Lay, Lao Bảo xuất đi các nước khác vì Quảng Trị có lợi thế rút ngắn lộ trình giao thông, kết nối thành một trục giao thông với nhiều tỉnh trên EWEC. Từ đó dòng chảy hàng hóa hai chiều trên tuyến Quốc lộ 9 sẽ gia tăng, kết nối Khu kinh tế Đông Nam với các trung tâm kinh tế khu vực Nam Lào và Đông Bắc Thái Lan. Khi đó, Cảng Mỹ Thủy trở thành cửa ngõ ra Thái Bình Dương của các quốc gia trên EWEC nên rất được các nhà đầu tư Thái Lan và các nước trên EWEC quan tâm.
Rõ ràng tuyến giao thông động lực La Lay - Mỹ Thủy kết nối rừng với biển “Vách núi với biển biếc liền nhau” hứa hẹn sẽ tạo sự đột phá mới, “đi trước một bước” nhằm xâu chuỗi và hối thúc các hợp phần khác trong Khu kinh tế Đông Nam, mà cảng biển Mỹ Thủy sẽ là dự án hạt nhân để Quảng Trị “chào hàng” với bè bạn trên EWEC. Và khi đó, tôi tin rằng từ nước Pháp xã xôi, Huy sẽ “cầm nắm” được các thông tin về cảng biển Mỹ Thủy, về tuyến đường bộ thông thương trên hành trình EWEC, về những công trình điện mặt trời đang rạo rực chuyển mình trên vùng cát trắng quê hương. Tất cả sẽ xóa nhòa ranh giới ngăn cách về không gian địa lý, để những ham muốn khám phá, tìm hiểu cơ hội hợp tác đầu tư của những người Việt xa xứ như Huy trở thành hiện thực.
