Cây cà phê chè catimo có mặt trên đất Hướng Hóa (Quảng Trị) đã hơn 20 năm. Sự có mặt quá lâu năm này cùng với việc ít phục tráng giống đã làm cho giống cà phê chè catimo thơm ngon dần bị thoái hóa, cho năng suất thấp, chất lượng quả không cao. Để lựa chọn giống cà phê mới phù hợp hơn đối với vùng Hướng Hóa, Sở Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt dự án “Nghiên cứu xây dựng mô hình thí nghiệm một số giống cà phê chè có triển vọng trên địa bàn huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị” do Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị thực hiện trong thời gian 36 tháng, kể từ tháng 5/2018.
Dự án có sự phối hợp của Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên. Viện đã cung cấp 5 giống cà phê chè mới gồm: TN6, TN7, TN9, THA1, catimo mới cho trung tâm thực hiện thí nghiệm; giống catimo cũ mà người dân canh tác từ trước đến nay được chọn làm giống đối chứng. Sau khi tiến hành phân tích một số chỉ tiêu về chất đất tại Hướng Hóa, dự án đã lựa chọn địa điểm triển khai mô hình thí nghiệm tại thôn Hòa Thành, xã Tân Hợp, huyện Hướng Hóa với diện tích vườn 0,5 ha.
Gia đình ông Nguyễn Văn Diễn là hộ được lựa chọn làm mô hình thí điểm khảo nghiệm các giống cà phê mới. Gia đình ông Diễn hiện có hơn 2 ha cà phê chè catimo đã canh tác hơn 10 năm, vườn cây già cỗi nên cho năng suất thấp. Ông mong muốn cải tạo giống cà phê để nâng cao năng suất, chất lượng nên khi có dự án triển khai, ông xung phong thử nghiệm. Hiện vườn cà phê thử nghiệm 0,5 ha của ông Diễn trồng 5 loại giống cà phê do Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên cung cấp. Sau gần 2 năm thử nghiệm, vườn cà phê giống mới của ông Diễn cho quả bói sắp thu hoạch.
Ông Diễn cho biết: “Khi bắt tay vào thực hiện dự án, cán bộ kỹ thuật đã tiến hành thiết kế, chia ô thí nghiệm và hướng dẫn gia đình tôi trồng cây đúng yêu cầu kỹ thuật và đúng với sơ đồ bố trí ngẫu nhiên của ô thí nghiệm. Dự án cũng hỗ trợ vật tư phân bón, cây giống, thuốc bảo vệ thực vật. So với giống cà phê catimo cũ, các giống cà phê mới này cho cây, cành khỏe hơn, cành thứ cấp ít, trái to, sâu bệnh ít. Người dân trong vùng cũng đã đến tham quan và thích giống mới thử nghiệm này”.
Các giống cà phê thử nghiệm trên đất Hướng Hóa bước đầu cho thấy ưu thế vượt trội hơn rất nhiều so với cà phê catimo cũ mà người dân đang canh tác. Nhóm thực hiện đề tài thường xuyên theo dõi các chỉ tiêu sinh trưởng của cây, hướng dẫn chăm sóc cây theo định kỳ đúng quy trình kỹ thuật. Đến nay sau hơn 1 năm trồng cây cà phê có chiều cao giao động từ 95- 115 cm, các giống sinh trưởng tốt, thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu vùng Hướng Hóa.
Ông Lê Thanh Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Hợp, huyện Hướng Hóa cho biết: “Cây cà phê catimo có mặt ở Hướng Hóa đã lâu nên đã già cỗi, rất cần những giống mới đảm bảo chất lượng hơn để thay thế. Được dự án đầu tư thử nghiệm nhiều loại giống cà phê mới, trong thời gian qua, địa phương tích cực hợp tác với cán bộ dự án hướng dẫn khoa học kỹ thuật cho nông dân. Qua thực tế cho thấy các giống thử nghiệm có chất lượng giống tốt, thích hợp với đất đai và khí hậu ở đây. Nếu sau vài vụ thu hoạch các giống mới cho thu hoạch năng suất ổn định ở mức cao, chất lượng thơm ngon thì xã sẽ nhân ra diện rộng cho nông dân toàn xã”.
Không chỉ có các chỉ tiêu sinh trưởng vượt trội, qua theo dõi, kiểm tra, trên các giống cà phê mới chưa phát hiện những đối tượng sâu bệnh phát sinh gây hại đáng kể. Đây cũng là điều dễ hiểu vì các giống cây mới có khả năng đề kháng tốt hơn nhiều so với các giống cây đã thoái hóa dễ nhiễm sâu bệnh. Do đó, công tác giống phải thực hiện liên tục đối với các loại cây trồng, trong đó có cây cà phê.
Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị Trần Cẩn cho biết: “Cũng giống như các loại cây trồng khác, cây cà phê cũng cần phải thay thế giống khi đã thoái hóa. Vì vậy, Trung tâm Khuyến nông tỉnh tiến hành nghiên cứu đề tài này là thực hiện theo đặt hàng của Sở Khoa học và Công nghệ trước nhu cầu bức thiết của việc sản xuất cà phê trên địa bàn Hướng Hóa giảm chất lượng, giảm sản lượng do yếu tố giống đã bị thoái hóa. Trong khi đó, Hướng Hóa là vùng đã khẳng định được chất lượng của cà phê chè trong hơn 20 năm qua. Trung tâm đã tiến hành khảo nghiệm 5 loại giống mới cà phê chè và đều cho kết quả vượt trội hơn rất nhiều so với giống cũ. Nếu khảo nghiệm thành công với cả 5 giống thì sau này sẽ tiến hành nhân rộng 5 giống để tạo sự phong phú của tập đoàn giống cà phê trên địa bàn”.
Hướng Hóa là “thủ phủ” cà phê chè thơm ngon nổi tiếng đã đăng ký thương hiệu bảo hộ trên toàn quốc và sản phẩm được xuất khẩu ra nhiều nước trên thế giới. Việc khảo nghiệm giống mới đạt chất lượng cao hơn sẽ mang lại nhiều giá trị kinh tế cho sản xuất cà phê ở Hướng Hóa. Vì vậy, cùng với việc ứng dụng tiến bộ KHKT trong canh tác cà phê thì sự thành công của dự án nghiên cứu khảo nghiệm giống cà phê mới này của Trung tâm Khuyến nông tỉnh đem đến nhiều lợi ích cho người trồng cà phê cũng như góp phần giữ vững thương hiệu cà phê chè Hướng Hóa.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
