Cách phát hiện bệnh lý ung thư

Đa số các bệnh lý ung thư có thể điều trị khỏi bệnh hoặc kéo dài thời gian sống nếu được phát hiện và điều trị sớm. Một số bệnh lý ung thư người bệnh có thể tự phát hiện một số triệu chứng cảnh báo để đi làm xét nghiệm sớm. Hiện nay, không một xét nghiệm nào có thể phát hiện được tất cả các loại ung thư, mỗi một xét nghiện chỉ đặc thù cho một hoặc vài bệnh lý ung thư.

1. Ho kéo dài

2. Dấu hiệu về đường tiêu hóa

Một sự thay đổi về thói quen đi đại tiện như táo bón kéo dài hoặc đại tiện phân sệt xen kẽ lúc đại tiện bón hoặc đại tiện phân đen hoặc phân có lẫn máu là những dấu hiệu nghĩ đến bệnh lý đại tràng, đặc biệt là bệnh lý ung thư đại trực tràng. Những trường hợp này mọi người không nên chủ quan chỉ đi kiểm tra qua loa, như siêu âm xét nghiệm máu mà phải đi khám ngay bác sỹ chuyên khoa về bệnh lý đường tiêu hóa hoặc chuyên khoa ung thư.

Nuột nghẹn, ăn thức ăn đặc khó thức ăn lỏng được thường nghi ngờ về u thực quản.

Một số dấu hiệu khác như chán ăn, buồn nôn hoặc nôn ra thức ăn cũ của ngày hôn trước, thường là bệnh lý ung thư dạ dày. Cần xét nghiệm nội soi thực quản dạ dày.

3. Đau đầu, ù tai một bên

Dấu hiệu gợi ý với triệu chứng đau đầu khuya về sáng, một số có ù tai một bên hoặc nhìn mờ một bên. Trong một số trường hợp người bệnh có dấu hiệu yếu tay hoặc chân hoặc có kèm theo buồn nôn, nôn. Những dấu hiệu này nghi ngờ một tổn thương ở não hoặc u não.

4. Nói khó, thay đổi giọng nói

Thường liên quan đến bệnh lý vùng hầu thanh quản hoặc một số trường hợp khàn giọng kéo dài tiến triển thường nghĩ đến u dây thanh hoặc liệt dây thanh quản do u chèm ép có thể từ u vùng trung thất (nằm trong lồng ngực).

5. Nổi hạch bất thường

Thường một số vùng có hạch nhưng lành tính tuy nhiên khi sờ thấy hạch bất thường ở vùng cổ, bẹn, nách thì nên đi khám bác sỹ chuyên khoa ung bướu làm các xét nghiệm: siêu âm, sinh thiết hạch để loại trừ các bệnh ung thư hạch hoặc hạch này do u cơ quan khác di căn đến.

6. Nổi khối u cứng chắc, phát triển nhanh

Một số trường hợp, có người sờ thấy trên cơ thể mình có một khối bất thường cứng, có thể đau nhẹ, lớn nhanh. Đây có thể là một trong những tổn thương nghi ngờ khối u này là ác tính, cần thiết phải làm rõ chẩn đoán.

7. Nốt ruồi

Thường thì nốt ruồi là một tổ chức dị dạng mạch máu lành tính. Tuy nhiên, với những nốt ruồi có dấu hiệu ngứa, viêm tấy, thay đổi kích thước hoặc chuyển màu thì nghĩ đến một tính trạng ung thư hóa.

8. Những tổn thương sẹo

Sẹo lâu năm xuất hiện loét, viêm đau lâu liền vết thương thường do sẹo biến đổi sang ung thư.

9. Đối với phụ nữ

Những dấu hiện liên quan đến ung thư đường sinh dục như có rối loạn kinh nguyệt, có ra dịch bất thường vùng âm đạo (máu, mủ, khí hư...). những trường hợp này cần đi khám để phát hiện bệnh lý ung thư cổ tử cung, ung thư tử cung.

Đối với khối u ở vú thì khuyên những phụ nữ phải thường xuyên tự khám vú của mình để phát hiện ra những khối u bất thương ở vú. Khi có dấu hiệu có u ở vú cần khám chuyên khoa vú hoặc chuyên khoa ung thư để làm một số xét nghiêm chẩn đoán loại trừ ung thư vú.

10. Tiểu máu

Tiểu máu là một dấu hiệu bất thường có thể có những khối u ở đường niệu như bàng quang, tiền liệt tuyến, niệu quản, thận. Với dấu hiệu này thì người bệnh nên đi xác định có phải là tiểu máu hay không bằng cách xét nghiệm nước tiêu, nếu có thì cần đi khán chuyên khoa sâu vế bệnh lý đường tiết niệu

III. CÁC DẤU HIỆU RÕ RỆT KHI KHỐI U TIẾN TRIỂN

1. Sút cân

Người bệnh có dấu hiêu sụt cân nhanh có thể 5 đến 10kg trong vài tháng, đây là dấu hiệu đáng cảnh báo. Thường thì khối u dạ dày, u đại tràng bệnh nhân thường có triệu chứng này. Tuy nhiên trong bệnh lý đái tháo đường bệnh nhân cũng có dấu hiệu sụt cân nhưng có kéo theo đi tiểu và uống nước nhiều. Nếu có dấu hiệu này cần phải tầm soát loại trừ.

2. Đau

Đau nhiều, đau liên tục, những tổn thương u khi chèn ép sẽ gây đau tại chỗ hoặc đau lan tỏa theo dây thần kinh.

3. Các dấu hiệu bít tắc

Tổn thương ở các ống tiêu hóa sẽ gây ra dấu hiệu bít tắc như bụng chướng, đau bụng quặn cơn, buồn nôn, đại tiện khó. Các triệu chứng này liên quan đến khối u chèn ép hoặc u gây tắc ống tiêu hóa. Lúc này nên đi khám bác sỹ chuyên khoa về hệ tiêu hóa.

4. Dấu hiệu chèn ép

Một số trường hợp u vùng trong lồng ngực gây ra chèn ép mạch máu gây phù vùng cổ mặt (phù áo khoác)

IV. CHẨN ĐOÁN BẰNG XÉT NGHIỆM

1. Chẩn đoán nội soi

Nội soi rất quản trong có thể thấy được hình ảnh trực tiếp tổn thương bên cạnh đó nội soi có thể can thiệp điều trị như cắt đốt các polyp (tổn thương tiền ung thư), cầm máu...

Nội soi thực quản dạ dày: thường chỉ định để chẩn đoán các bệnh lý về thực quản và dạy dày.

Nội soi đại trưc tràng: nếu có đủ điều kiện người bệnh được nội soi có gây mê (nội soi không đau) thì có thể kiểm tra hết được toàn bộ đại trực tràng. Chẩn đoán được các bệnh lý ở cơ quan này.

Nội soi khí phế quản: trong trương hợp nghi ngờ u ở phế quản, xẹp phổi, thì nội soi phế quản có thể thấy được các tổn thương tỏng lồng khí phế quản hoặc u chèn ép từ ngoài vào.

Nội soi ổ bụng. Nội soi màng phổi: một số trường hớp khó chẩn đoán nguyên nhân bệnh như: tràn dịch ổ bụng, tràn dịch màng phổi thì cần thiết đưa ra chỉ định can thiệp nôi soi để chẩn đoán hình ảnh và sinh thiết lấy mẫu là xét nghiệm.

2. Xét nghiệm điện quang

Chụp X-quang: một số bệnh ung thư có thể phát hiện bằng cách chụp phim X-quang; u phổi, u trong lồng ngực. Đây là một xét nghiệm dễ thực hiện.

Chụp tuyến vú, đây là một xét nghiệm tầm soát bệnh ung thư vú. Khi phát hiện ở vú có khối bất thường thì nên chụp phim tuyến vú để xác định mức độ có ác tính hay không.

Chụp cắt lớp vi tính, đây là một xét nghiệm cao cấp hơn, hiện nay có nhiều loại máy hiện đại với nhiều lát cắt có thể phát hiện được các khối u trong cơ thể. Thường được chỉ định khi có nghi ngờ khối u và được bác sỹ chuyên khoa chỉ định.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

3. Siêu âm

Đây là một phương tiện chẩn đoán nhanh gọn, rẻ tiền nhưng hiệu quả. Với một bác sỹ có kinh nghiệm khi siêu âm có thể phát hiện các khối u ở các cơ quan trong ổ bụng như gan, thận, lách, tụy, mạc treo, buồng trứng, tử cung... nhưng khó phát hiện được các khối u ở ống tiêu hóa.

Ngoài ra siêu âm còn có thể chẩn đoán các bệnh lý khác: vú, tuyến giáp, hạch, tổn thương ở cơ.....

4. Một số xét nghiệm về chất chỉ điểm ung thư

Chất chỉ điểm ung thư chỉ mang tính chất tham khảo, hầu hết không dùng cho chẩn đoán bệnh.