Những người có quan hệ mật thiết với Tổng thống Nga Vladimir Putin đều nhanh chóng trở nên giàu có, sau khi ông nhậm chức lần đầu năm 2000. Nhưng liệu họ có thực sự sở hữu toàn bộ khối tài sản khổng lồ của mình?
"Hồ sơ Pandora" vừa được công bố bởi Liên đoàn Nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) công bố hôm nay đang gây chấn động dư luận, bởi hàng loạt thông tin rò rỉ về tài sản "chìm" của hàng loạt lãnh đạo các nước như Thủ tướng Anh Tony Blair, Quốc vương Jordan, Tổng thống Kenya, Tổng thống Ukraine,...
Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng không phải ngoại lệ, khi hồ sơ Pandora đã hé lộ khá nhiều bí mật về tài sản và cả những mối quan hệ riêng tư của ông. Thông tin về một số nhân vật bí ẩn nhưng rất quan trọng với ông Putin đã được hồ sơ Pandora đưa ra ánh sáng.
Người tình bí ẩn
Nhân vật đầu tiên được Pandora nhắc đến là Svetlana Krivonogikh, 46 tuổi, được cho là người tình của ông Putin khi ông còn là thị trưởng thành phố St. Petersburg, theo Proekt - một trang web truyền thông chuyên về báo chí điều tra của Nga. Trang này còn khẳng định, hai người đã có với nhau một người con gái tên Luiza, nay đã 18 tuổi.
Theo hồ sơ Pandora, Svetlana Krivonogikh có một lý lịch rất bình thường. Bà lớn lên trong một khu tập thể, nơi 5 gia đình dùng chung một phòng tắm và nhà bếp, và là nhân viên dọn dẹp trong một cửa hàng.
Nhưng kể từ khi gặp ông Putin cuối những năm 1990, Krivonogikh đã phất lên nhanh chóng. Hiện nay, bà đã trở thành một triệu phú, với tổng trị giá tài sản ước tính hơn 100 triệu USD, theo The Guardian.
Luiza, người được cho là con riêng của ông Putin và bà Krivonogikh, cũng đang có một cuộc sống khá giả. Instagram của cô có rất nhiều hình ảnh cô sử dụng hàng hiệu, đi máy bay phản lực riêng, và tham gia những bữa tiệc có sự xuất hiện của người nổi tiếng. Luiza luôn né tránh các câu hỏi về ông Putin.
Không chỉ vậy, tại Monaco, nơi bà Krivonogikh sở hữu một căn hộ trị giá 4,2 triệu USD ở Monte Carlo, những đại gia Nga người có ảnh hưởng rất lớn. Họ bị Monaco thu hút bởi khí hậu ấm áp, và đặc biệt là không phải nộp bất kỳ loại thuế nào. Hồ sơ Pandora khẳng định, đây chính là trung tâm kín đáo về tài chính và địa chính trị của những người trong nội bộ chính quyền Putin.
“Không ai hỏi tiền của bạn đến từ đâu. Không có văn hóa kiểm tra. Bạn không cần phải kê khai thuế tại đây," Dominique Anastasis, một luật sư địa phương cho biết.
Tỷ phú dầu mỏ
Nhân vật thứ hai liên quan tới ông Putin trong hồ sơ Pandora là Gennady Timchenko, cựu quan chức của Liên Xô, hiện là một tỷ phú dầu mỏ tại Nga. Forbes ước tính tài sản của Timchenko là 22 tỷ USD.
Hồ sơ Pandora cho biết, Timchenko và Putin đã kết bạn từ những năm đầu thập kỷ 90. Khi đó, Timchenko một nhà kinh doanh dầu ở St. Petersburg và Putin là người đứng đầu ủy ban đối ngoại của thành phố. Năm 1991, ông Putin đã cấp giấy phép xuất khẩu dầu cho Timchenko.
Tuy nhiên, hồ sơ Pandora đã làm dấy lên nhiều nghi vấn rằng, liệu mối quan hệ giữa ông Timchenko và ông Putin có phải chỉ là bạn bè đơn thuần. Năm 2007, nhà khoa học chính trị người Nga Stanislav Belkovsky cáo buộc Putin là người hưởng lợi trực tiếp từ các hoạt động kinh doanh của Gunvor - tập đoàn dầu mỏ trị giá hàng tỷ USD của Timchenko. Gunvor đã phủ nhận cáo buộc này. Ông Putin cũng nói rằng sự trỗi dậy của Timchenko “hoàn toàn không có sự tham gia của tôi”.
Năm 2014, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Timchenko và một số cá nhân khác được cho là có quan hệ mật thiết với ông Putin. Bộ Ngân khố Hoa Kỳ cáo buộc rằng, "các hoạt động của Timchenko trong lĩnh vực năng lượng có liên quan trực tiếp đến Putin. Putin có các khoản đầu tư vào Gunvor và có thể có quyền truy cập vào các quỹ của Gunvor ”.
Một tập đoàn khác cũng bị hồ sơ Pandora "điểm mặt chỉ tên" là Moores Rowland, chuyên về tài chính, kế toán và thuế. Hồ sơ Pandora khẳng định, Moores Rowland đã giúp những quan chức và doanh nhân Nga che giấu tài sản của mình.
Moores Rowland đã sử dụng những phương pháp khéo léo để thực hiện trơn tru việc này. Từ năm 2002, tập đoàn này đã tuyển dụng các công ty nước ngoài nội bộ, rồi tự đề cử những người đứng đầu, để quản lý tài sản của những khách hàng khác nhau. Ví dụ, du thuyền của ông Timchenko, căn hộ của bà Krivonogikh và nhiều tài sản khác được một công ty có tên Radnor Investments nắm giữ. Radnor Investments có cổ phần trong một công ty khác có tên Roxlane Corporate. Sau đó, Roxlane Corporate sẽ ký một "thoả thuận uỷ thác" với khách hàng, cho phép họ sử dụng số tài sản trên. Nhờ cách này, tên của những khách hàng lớn như Timchenko và Krivonogikh đã biến mất khỏi hồ sơ công khai, về mặt pháp lý.
Không chỉ vậy, Moores Rowland còn thành lập một công ty có tên Brockville Development Ltd cho Krivonogikh, và thiết lập một tài khoản cho bà tại ngân hàng EFG ở Thuỵ Sĩ. Theo tiết lộ của hồ sơ Pandora, Moores Rowland sẽ thông báo cho ngân hàng này về bất kỳ sự thay đổi quyền sở hữu nào.
Theo The Guardian, những thông tin rò rỉ này làm dấy lên câu hỏi rằng, liệu ông Putin có thể hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động xuất & nhập khẩu dầu qua những cá nhân trên, như Mỹ đã cáo buộc hay không.
Người bạn thuở thơ ấu
Tháng 10/2003, International Petroleum Products (IPP) - một công ty tư nhân quản lý bởi Moores Rowland, được sở hữu bởi ông Timchenko và 2 người khác, đã gặp những rạn nứt nội bộ nghiêm trọng. Cả 3 chủ sở hữu đều rút khỏi công ty. Tuy nhiên, trong cùng ngày, IPP đã có ngay một tân Giám đốc điều hành mới tên Petr Kolbin. Nhân vật này không có gì đặc biệt, ngoại trừ một điều: ông là người bạn thuở nhỏ của Tổng thống Putin.
Mối liên hệ giữa ông Petr Kolbin với ông Putin được hé lộ năm 2016, khi Đài truyền hình Rain của Nga tới làng của Kolbin tại Leningrad, và hỏi chuyện những người hàng xóm của ông.
Mùa hè năm 1954, gia đình ông Putin đã tới thuê nhà của dì ông Petr Kolbin. Vladimir Putin và Petr Kolbin, khi đó mới chỉ là những cậu bé, đã kết thân rất nhanh với nhau. Họ cùng nhau lớn lên và trưởng thành.
Sau này, cuộc sống của hai người trở nên quá khác biệt. Putin tham gia vào chính trường Nga, còn Kolbin làm việc tại một cửa hàng bán thịt. Tuy vậy, ông Putin không bao giờ quên người bạn thuở nhỏ của mình. Viktor Kolbin, bố của Petr Kolbin, đã nói trong một cuộc phỏng vấn rằng con trai mình vẫn giữ liên hệ với vị tổng thống Nga, và có thể đang làm việc cho ông ấy. "Nhưng Petr không kể nhiều với tôi về điều đó. Mỗi khi tôi hỏi, nó chỉ nói: 'bố ơi, đừng tự làm mình mệt mỏi bởi những điều bố không cần biết'".
Từ năm 2001, Petr Kolbin bắt đầu phất lên nhanh chóng. Một công ty của ông từng chuyên cung cấp thiết bị cho Gazprom, tập đoàn lớn nhất nước Nga chuyên về năng lượng. Một doanh nghiệp khác của Petr là Surguteks, đã trở thành nhà xuất khẩu chính cho Surgutneftegas, tập đoàn dầu mỏ lớn thứ tư của Nga. Petr Kolbin còn là đối tác của Timchenko trong nhiều dự án liên doanh khác nhau, bao gồm cả IPP và Gunvor, nơi Kolbin có 10% cổ phần. Theo The Guardian, tài sản ước tính của ông Petr Kolbin rơi vào khoảng 550 triệu USD.
Nhưng một số người cho rằng, chưa chắc Petr Kolbin là người sở hữu toàn bộ số tài sản trên. Leonid Volkov, "cánh tay phải" của thủ lĩnh phe đối lập Alexei Navalny, cáo buộc Petr Kolbin là một trong những người giữ tiền "hộ" ông Putin.
Một hệ thống phong kiến mới?
Theo hồ sơ Pandora, ngân hàng Rossiya tại St. Petersburg cũng ít nhiều liên quan tới tài sản của ông Putin. Khi ông Putin trở thành Tổng thống Nga, hàng tỷ USD đã chảy vào ngân hàng này. Yuri Kovalchuk, cổ đông lớn nhất của Bank Rossiya, được cho là "tay hòm chìa khoá" của ông Putin tại đây.
Yuri Kovalchuk sở hữu một khu nghỉ mát có tên Igora, thuộc công ty Ozon LLC. Tuy nhiên, năm 2020, Proekt đã tiết lộ rằng, Igora còn có một chủ sở hữu bí mật khác, chính là bà Krivonogikh. Reuters cho biết, năm 2013, đám cưới người con gái thứ của ông Putin là Katerina đã được tổ chức tại đây. Katerina kết hôn với Kirill Shamalov, con trai một người bạn cũ khác của ông Putin. Người này cũng là một cổ đông của ngân hàng Rossiya.
The Guardian kết luận, những tiết lộ của hồ sơ Pandora cho thấy ông Putin có thể đã không chế ngự những nhà tài phiệt. Ngược lại, The Guardian nhận định, ông Putin đang cùng họ thiết lập một"hệ thống phong kiến mới" tại Nga, nơi bạn bè và cộng sự của ông được sở hữu những khối tài sản khổng lồ. Nhưng điều đáng nói ở đây, đó là số tài sản đó thực sự thuộc về ai, vẫn đang là một dấu hỏi lớn.
(Nguồn: The Guardian)
