Đại tướng Võ Nguyên Giáp “là vị thống soái trực tiếp chỉ huy chiến tranh và đã để lại những tổng kết mang tính binh thư hiện đại". Những giá trị tư tưởng, quân sự của Đại tướng hội tụ tri thức nhiều chiều, được vận dụng phù hợp với đặc điểm của chiến tranh cách mạng Việt Nam và chiến tranh hiện đại.
Phát hiện của Hồ Chí Minh và cơ hội để hun đúc những tố chất của nhà lãnh đạo quân sự
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp gắn bó với nhau trong hoạt động cách mạng và cả trong đời sống thường nhật. Chính điều đó đã mang đến cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp cơ hội để học tập từ Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân cách người cách mạng mà cao hơn hết và có tính khái quát hơn hết là hệ thống quan điểm, cũng đồng thời là triết lý sống của người làm tướng.
Ảnh hưởng lớn nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với Đại tướng Võ Nguyên Giáp trước hết là bài học nhân văn trong cách nhìn về thực tiễn xã hội và những kiến thức lý luận về đường lối cách mạng mà cả dân tộc đang theo đuổi. Đại tướng đã học tập được ở Bác Hồ tấm gương “văn hóa trong hành động” và “văn hóa trong sinh hoạt”, một phong cách sống có văn hóa trong hành xử của người lãnh đạo mà người Pháp gọi là “style de vie” (Đào Phan).
Điều này lý giải vì sao Võ Nguyên Giáp là vị danh tướng lẫy lừng thế giới nhưng ở ông toát lên phong thái điềm đạm, ung dung, giản dị và gần gũi của một vị hiền triết. Chính “style de vie Võ Nguyên Giáp” được truyền từ Chủ tịch Hồ Chí Minh đã là một trong những nhân tố tạo nên phong cách vì dân, gần dân. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa tư tưởng chính trị truyền thống phương Đông “dân vi bản” với quan điểm chính trị “cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” của chủ nghĩa Mác-Lênin.
Tiếp thu từ Hồ Chủ tịch việc xác định mục tiêu và quan điểm cống hiến mà Người gói gọn trong mấy chữ “dĩ công vi thượng”, Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong tư tưởng và hành động đã luôn đặt lợi ích của đất nước, của nhân dân lên trên hết và điều đó đã soi sáng sự nghiệp vị tướng của đội quân cách mạng .
Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng rất tâm đắc và thường nhắc lại với đồng chí, đồng đội câu thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Nhất sinh chính trực hựu kiên cường”. Ảnh hưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với quá trình hình thành nhân cách vị tướng cách mạng chính là tố chất người cầm quân, nổi bật là tính quyết đoán, mạnh mẽ. Trên nền tảng tư tưởng ấy, Hồ Chủ tịch cũng đã có ảnh hưởng sâu sắc đối với quá trình hình thành bản lĩnh vị tướng cách mạng là ở sự “túc trí”, chừng mực, sự tiết chế cá nhân.
Một ảnh hưởng quan trọng nữa của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với sự nghiệp cầm quân của danh tướng Võ Nguyên Giáp chính là quan điểm cơ bản về vai trò nhân dân trong chiến tranh cách mạng. Các trước tác quân sự của ông đều thể hiện sâu sắc học thuyết chiến tranh nhân dân và chính điều đó làm cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp nổi tiếng thế giới.
Trên đây chỉ là năm trong số rất nhiều các tố chất của người cầm quân mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã tiếp nhận ảnh hưởng từ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những tố chất này góp phần làm nên bản lĩnh Võ Nguyên Giáp, trong đó có không ít những tố chất là nét độc đáo chỉ có ở Đại tướng.
Sự chắt lọc tinh hoa
Có nhân cách và bản lĩnh của một nhà chỉ huy quân đội cách mạng chỉ mới là yếu tố cần đối với người cầm quân. Để từ vị trí đứng đầu của lực lượng vũ trang (LLVT) cách mạng Việt Nam trở thành một thiên tài quân sự thế giới, phải cần đến những yếu tố đủ. Điều đó đã được Đại tướng Võ Nguyên Giáp chắt lọc từ những tinh hoa về tri thức quân sự dân tộc và khoa học quân sự thế giới.
Trước hết, Đại tướng có lợi thế là nhà sử học; sự am tường lịch sử đã cho ông điều kiện để tổng hợp và chắt lọc những tinh hoa trí tuệ của cha ông, kết hợp với điều kiện và yêu cầu của chiến tranh cách mạng trong thời kỳ cận đại và hiện đại để hình thành tư duy quân sự Võ Nguyên Giáp.
Giáo sư Sử học Phan Huy Lê: Không nên ví Võ Nguyên Giáp là “Napoleon của Việt Nam” vì những giá trị tư tưởng, quân sự của Đại tướng hội tụ tri thức nhiều chiều, được vận dụng phù hợp với đặc điểm của chiến tranh cách mạng Việt Nam và chiến tranh hiện đại. Đại tướng Võ Nguyên Giáp “là vị thống soái trực tiếp chỉ huy chiến tranh và đã để lại những tổng kết mang tính binh thư hiện đại".
Nổi bật nhất và cơ bản nhất trong kho tàng tri thức quân sự truyền thống tập trung vào 2 vấn đề lớn là xây dựng LLVT 3 thứ quân.
Đi đôi với bài học về xây dựng lực lượng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đúc kết bài học về tư duy chiến lược mà trung tâm là quan điểm xây dựng “thế trận hình chữ nhân”, được xác lập như một luận thuyết quân sự Việt Nam trong “Binh gia diệu lý yếu lược” (Binh thư yếu lược) của nhà lý luận và nhà chỉ huy quân sự Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn.
Trong tất cả kho tàng tri thức ấy, điều đọng lại trong Đại tướng chính là việc xây dựng thế trận hình chữ “nhân”, gọi là “nhân trận”. Thế trận này bảo đảm cho lực lượng quân sự có 3 lợi thế quan trọng là chỗ đứng chân, sức mạnh tổng hợp và đa dạng hóa hình thái chiến tranh.
Đây là điểm khác biệt trong xây dựng thế trận giữa Đại tướng với các thiên tài quân sự khác mà ông tiếp thu từ truyền thống quân sự tổ tiên và nâng cao thành luận thuyết quân sự Võ Nguyên Giáp trong thời đại mới.
Đồng thời với việc khai thác kinh nghiệm và tri thức quân sự dân tộc, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nghiên cứu rất kỹ những bài học từ các nhà chỉ huy quân sự lỗi lạc trong lịch sử thế giới như: Thành Cát Tư Hãn, Napoleon, Kutuzov, Zhukov... và kinh nghiệm cầm quân trong các cuộc chiến tranh lớn, nhất là các cuộc chiến tranh cách mạng trong thời kỳ cận, hiện đại, đặc biệt là Trung Quốc để tìm sự tương đồng và khác biệt trong hoàn cảnh của mỗi nước, từ đó vạch ra chiến lược thích hợp cho Việt Nam.
Trong quá trình nghiên cứu, phát hiện và học tập các kinh nghiệm cầm quân của các danh tiếng thế giới, Đại tướng đều chắt lọc những tinh hoa kiến thức gắn với điều kiện lịch sử Việt Nam. Khả năng vận dụng sáng tạo các tri thức quân sự thế giới đã giúp ông thành công trong hầu hết các chiến dịch đã tham gia. Có thể dẫn ra đây một vài trong số rất nhiều sự vận dụng đầy thông minh và quyết đoán trong quá trình chỉ huy các chiến dịch chiến tranh vệ quốc và chiến tranh giải phóng.
Trong cầm quân tác chiến, từ nghệ thuật “rút lui chiến lược” trong bài học cầm quân của Kutuzov, Zhukov, Trần Quốc Tuấn nhằm phân tán, làm suy yếu kẻ thù rồi bất ngờ phản công chiến lược, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã vận dụng kinh nghiệm đó khi triển khai xây dựng 5 chiến trường chính trong chiến cuộc Đông Xuân 1953-1954 để phối hợp với bộ đội chủ lực trên chiến trường Điện Biên Phủ…
Trong khi Napoleon giành chiến thắng bằng sử dụng lực lượng hợp thành để tấn công chớp nhoáng và bất ngờ thì Võ Nguyên Giáp vận đụng và đưa lên thành đỉnh cao với quyết đoán mạnh mẽ: “thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa” trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Đại tướng vận dụng và chuyển hóa thành công sự phát triển rộng khắp cả hai lực lượng chính trị, quân sự và kết hợp chặt chẽ giữa tấn công quân sự với sự nổi dậy của quần chúng cả trên địa bàn thành thị và nông thôn để từ đó ra đời hình thái khởi nghĩa trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 và phong trào “Đồng khởi” ở miền Nam năm 1960...
Từ rất nhiều bài học kinh nghiệm ấy, Đại tướng đã kết hợp với tri thức quân sự dân tộc và tài năng quân sự bản thân để xây dựng luận thuyết quân sự Võ Nguyên Giáp.
(Nguồn: Tạp chí Cửa Việt)
