Đi ăn tân gia nhà bạn, lơ ngơ như con gái mới về nhà chồng nên hỏi han bạn món nọ món kia để phụ dọn dẹp. Bạn chỉ món nọ món kia ở ngoài chái bếp.
Nghe câu trả lời của bạn bỗng dưng bao ký ức ngày thơ bé nơi chái bếp của bà, của mẹ ùa về. Bạn chắc cũng đầy nhớ thương, nên cả ngôi nhà hiện đại, sang trọng là vậy, vẫn còn cái chái bếp, dù chái bếp bây giờ không như ngày xưa ám khói và nền xi măng thủng lỗ chỗ…
Xa quê nhiều năm, trong ký ức có đôi chuyện chỉ còn nhớ lờ mờ, hư ảo. Nhưng mùi khói, mùi thức ăn, những buổi chiều đông ấm áp hay mùa hè mồ hôi ướt đẫm tóc mai nơi chái bếp nhỏ thì vẫn nhớ như in. Người quê, dù giàu dù nghèo, nhà lớn hay bé, đều không thể thiếu cái chái bếp.
Những buổi sáng mùa đông giá lạnh, lũ trẻ nấn ná trong căn bếp nhỏ, chia nhau bữa sáng toàn sắn, khoai, ngô và mơ mộng chuyện tương lai. Mấy chú chó, mèo lười biếng nằm cuộn tròn cạnh bếp, mặc ngoài kia gió mưa rét mướt. Mùa xuân, chái bếp nồng nàn mùi tết với vị thơm của mứt gừng, bánh xoài và âm ỉ nồi bánh chưng đêm trừ tịch. Mùa hạ oi nồng, khói bếp cay tràn nước mắt cũng không ngăn nổi những thú vui bất tận của lũ trẻ, để rồi có đứa ngủ quên sau đống củi khi chơi trốn tìm…
Bởi nhà bạn ở ven sông nên năm nào lũ cũng ghé thăm. Khi lũ rút, chái bếp ấm áp nhưng đơn sơ thường bị lũ cuốn trôi. Lũ tan, cả nhà lại bắt tay vào dựng lại chái bếp. Nên ấu thơ của bạn luôn vương vất mùi bùn non và rơm rạ, cả sự háo hức, rộn ràng mỗi lần cùng anh chị em dựng lại chái bếp. Nơi này, lẫn trong mùi khói thơm, những buổi chiều bình yên trôi qua trong đời bạn khi bà nội vừa dạy bạn nấu món này món kia vừa kể chuyện ngày xửa ngày xưa…
Tôi ngồi nghe bạn kể về ấu thơ nơi chái bếp nhỏ với ánh mắt và những từ ngữ dịu dàng, nó hệt như cảm giác của tôi khi nhớ về chái bếp nhỏ của mình nhiều năm trước. Chợt nhận ra góc nhỏ bé này giống như tấm lòng của bà, của mẹ. Đó là sự chắt chiu, dành dụm, cảm giác ấm áp, ngọt ngào, là chốn bình yên những khi lòng hoang hoải, là sự vỗ về, dựa dẫm những lúc đói lòng…
Tôi có người bạn vong niên, khi đi gần hết đời người, nếm trải đủ những thành công và thất bại, phồn hoa và quạnh quẽ, một ngày, bỗng trở nên nhẹ nhàng thanh thản khi nhận ra bình yên không ở đâu xa, bình yên là nơi căn nhà bạn từng sống thuở ấu thơ, nơi có chái bếp nhỏ thơm mùi khói, mùi rơm rạ, mùi những món ăn đạm bạc... Cuộc sống khấm khá, bạn xây ngôi nhà mới trên nền đất cũ nhưng không quên chái bếp nhỏ, dù mẹ cha giờ đã người thiên cổ. Mỗi lần về quê, ngồi bên bếp lửa trong chái bếp nhỏ, bạn mường tượng như mẹ cha chỉ vừa đi quanh đâu đó, thấy mình như chưa từng đi xa, chưa từng cuốn theo những ước mơ…
Chiều mùa hạ giông gió, tôi ngồi nghe bạn ôn chuyện cũ với ánh mắt lấp lánh yêu thương, chợt nhớ chái bếp xưa cũ nhà mình hơn bao giờ!
