Thuốc lá và những tác hại do thuốc lá gây ra đối với sức khỏe là vấn đề quan tâm của nhiều người, nhiều quốc gia trên thế giới. Hút thuốc lá không chỉ tác động đến sức khỏe mà còn là gánh nặng cho phát triển KT-XH, ảnh hưởng đến cuộc sống hiện tại và để lại hậu quả nặng nề cho tương lai. Do vậy, cai thuốc lá là việc làm rất cần thiết nhằm bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên thế giới, việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường khiến cho hơn 8 triệu người tử vong mỗi năm (7 triệu người chết do hút thuốc trực tiếp và 1,2 triệu người chết do hút thuốc thụ động).
Tổn thất kinh tế trên toàn cầu khoảng 1.000 tỉ USD. Tại Việt Nam, WHO ước tính sử dụng thuốc lá gây ra ít nhất 40.000 ca tử vong mỗi năm. Chi tiêu cho hút thuốc lá 49.000 tỉ đồng/năm. Chi phí điều trị mới chỉ 5/25 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa-hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra tại Việt Nam khoảng 1% GDP, tương đương với 3 tỉ USD (67.000 tỉ đồng).
Nghiện thuốc lá là trạng thái rối loạn tâm thần, hành vi do tương tác giữa cơ thể với nicotin trong thuốc lá, biểu hiện bằng cảm giác thôi thúc mạnh mẽ buộc người nghiện phải hút thuốc lá. Hành vi hút thuốc lá giúp người nghiện có cảm giác sảng khoái và tránh được cảm giác khó chịu vì thiếu thuốc.
Những biểu hiện này do chất nicotin trong khói thuốc lá đem lại cho người hút, vì vậy nghiện thuốc lá được WHO xem là một dạng bệnh lý. WHO phân nghiện thuốc lá thành 3 loại gồm: nghiện tâm lý, nghiện hành vi và nghiện thực thể. Dựa trên đặc điểm đó, các giải pháp can thiệp được đưa ra nhằm giúp cho người nghiện thuốc lá cai thuốc thành công, đó là quyết tâm của người hút và một môi trường không khói thuốc lá.
Khuyến cáo hạn chế thuốc lá và vận động bỏ thuốc lá được rất nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm và triển khai mạnh mẽ chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá (PCTHTL), nhiều quốc gia đã luật hóa hoạt động PCTHTL. Việt Nam là một trong những quốc gia triển khai khá sớm và mạnh mẽ Luật PCTHTL và đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ.
Tại Quảng Trị, từ khi thực hiện Luật PCTHTL đến nay, hoạt động PCTHTL được triển khai khá mạnh mẽ. Các địa phương, đơn vị trên địa bàn đã tích cực triển khai các hoạt động nhằm PCTHTL. Nhiều đơn vị, trường học, bệnh viện đã thực hiện nghiêm túc việc xây dựng môi trường không khói thuốc.
Cùng với đó, các nhà hàng, khách sạn... cũng chú trọng đến việc thực hiện công tác PCTHTL. Thông qua công tác tuyên truyền, vận động, tập huấn..., nhận thức về tác hại thuốc lá của người dân cơ bản được nâng lên, ngày càng có nhiều người quyết tâm bỏ thuốc lá để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.
Cùng với những kết quả đạt được, thực tế cho thấy, việc thực thi Luật PCTHTL tại địa phương vẫn còn một số hạn chế. Tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng vẫn còn diễn ra. Tại các điểm đón xe buýt, công viên, trung tâm mua sắm..., vẫn dễ dàng thấy nhiều người hút thuốc lá dù xung quanh họ có nhiều phụ nữ, trẻ em, người già... Còn tại những điểm vui chơi giải trí, số người hút thuốc lá cũng chiếm tỉ lệ đáng kể.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do việc xử phạt người vi phạm Luật PCTHTL chưa được thực hiện nghiêm túc, do vậy chưa đủ sức răn đe, từ đó ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả thực hiện. Mặt khác, hoạt động truyền thông phòng, chống tác hại của thuốc lá chưa đủ mạnh để thay đổi hành vi...
Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến những khó khăn trong việc xây dựng môi trường không khói thuốc lá. Để Luật PCTHTL tiếp tục phát huy hiệu quả trong cuộc sống, thiết nghĩ các cơ quan chức năng liên quan cần có biện pháp “mạnh tay” hơn nữa, kiên quyết xử phạt những trường hợp vi phạm luật. Cùng với đó, cần có sự động viên, khích lệ hợp lý đối với những người quyết tâm từ bỏ thành công thuốc lá, khen thưởng kịp thời những cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện tốt Luật PCTHTL.
Bỏ thuốc lá sẽ giảm được những căn bệnh nan y, đặc biệt là các loại bệnh ung thư như: ung thư vòm họng, răng miệng, ung thư vú, ung thư não, ung thư phổi và nhiều căn bệnh khác liên quan đến khói thuốc. Việc bỏ thuốc lá cũng sẽ làm cho ăn ngon miệng hơn, cải thiện được khẩu vị cũng như các chức năng khác của giác quan, cảm nhận được mùi vị tốt hơn.
Giúp cải thiện thị lực và trí nhớ. Hút thuốc lá chính là thủ phạm gây giảm sút trí nhớ, nhanh chóng làm cho con người già đi, giảm sức khỏe và chức năng miễn dịch.
Ngoài ra, bỏ thuốc lá còn giúp hạn chế rụng tóc, bạc tóc, giảm các khoản chi phí hằng năm, góp phần bảo vệ môi trường. Ngoài những lợi ích giảm bệnh tật, việc bỏ thuốc lá còn có một số lợi ích khác như: làm giảm vết bẩn vàng ố trên răng, ngón tay, móng tay; gia đình và những người xung quanh sẽ không mắc các hội chứng hút thuốc thụ động...
Hút thuốc lá không phải là bệnh và không cần phải dùng thuốc để điều trị. Việc cai thuốc lá thành công hay không phụ thuộc nhiều vào quyết tâm của người hút thuốc lá. Bên cạnh đó, việc tránh xa môi trường khói thuốc cũng đóng vai trò rất quan trọng.
Theo các chuyên gia y tế, lời khuyên tốt nhất để có cuộc sống khỏe mạnh là tránh xa thuốc lá. Nếu đã hút thì nên từ bỏ sớm, ngay cả khi chưa có bệnh. Một khi có quyết tâm, có ý chí kiên định thì việc từ bỏ thuốc lá hoàn toàn có thể thực hiện được.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
