Nhiều quốc gia đang vật lộn với sự bùng phát của bệnh đậu mùa khỉ, các quan chức y tế trên toàn thế giới đang gấp rút đánh giá nguồn dự trữ vaccine và phương pháp điều trị có thể cần thiết để ngăn chặn sự lây lan. Việt Nam có nên lo lắng?
Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, chuyên gia dịch tễ học, nguyên Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng I, TP.HCM, người dân không cần quá lo lắng về bệnh đậu mùa khỉ và không nên ồ ạt đi tiêm vaccine đậu mùa khỉ vì Việt Nam chưa xuất hiện bệnh này.
Ngoài ra, bệnh đậu mùa khỉ rất khó lây nhiễm trừ trường hợp tiếp xúc trực tiếp và quan hệ tình dục nam (theo một vài thông tin mới nhất từ WHO, tuy nhiên nghiên cứu chưa xác nhận việc bệnh đậu mùa khỉ có lây qua đường tình dục hay không).
Hơn nữa, bệnh này rất khó tạo thành đại dịch như COVID-19. Vì đặc tính của bệnh đậu mùa khỉ lây nhiễm trực tiếp qua tiếp xúc với người nhiễm (tiếp xúc với chăn ga gối trải giường, quần áo, khăn mặt, dịch tiết, giọt bắn…).
Bệnh đậu mùa khỉ chỉ lây nhiễm khi xuất hiện mụn nước, mụn mủ, vì dễ dàng nhìn thấy nên chúng ta có thể cách ly và tránh tiếp xúc với người bệnh. Theo bác sĩ Khanh, với số ca xuất hiện rải rác ở nhiều nước trên thế giới những ngày qua cho thấy, tốc độ lây nhiễm không cao vậy nên người dân không quá lo lắng về bệnh này và cần theo dõi thêm.
Ngoài ra, theo bác sĩ Khanh, vaccine phòng bệnh đậu mùa hiện tại có hiệu quả đối với bệnh đậu mùa khỉ. Tuy nhiên với tình hình dịch bệnh trên thế giới và trong nước chưa ghi nhận ca nhiễm nào nên chưa cần tiêm vaccine đậu mùa khỉ trên diện rộng.
Ngoài ra, người dân cần lưu ý phòng ngừa bằng những phương pháp như khẩu trang và vệ sinh tay chân, tránh tiếp xúc với người có các dấu hiệu nổi mụn nước và những biểu hiện lạ trên da và người có tiền sử đi về từ vùng dịch.
Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước hoặc sử dụng dung dịch vệ sinh tay có chứa cồn, đặc biệt là khi vừa tiếp xúc với người khác. Tránh tiếp xúc với động vật có nguy cơ nhiễm virus gây bệnh đậu mùa khỉ, ăn chín, uống sôi. Chỉ ăn các loài động vật rõ nguồn gốc xuất xứ, đã qua kiểm định.
Người có các triệu chứng của trường hợp nghi ngờ cần chủ động tự cách ly và tránh quan hệ tình dục; người xác định mắc bệnh phải được cách ly y tế đến khi điều trị khỏi bệnh.
Người bệnh nếu xuất hiện các dấu hiệu lạ: Sốt và đau đầu dữ dội, mệt mỏi uể oải, nổi hạch, bị phát ban trên mặt, lòng bàn tay, bàn chân, miệng, mắt, cơ quan sinh dục đặc biệt là mụn nước, mụn mủ thì cần đến ngay cơ quan y tế khai báo để có phương pháp điều trị và kiểm soát bệnh.
Ngoài ra, bác sĩ Khanh cũng cho biết thêm, chưa số liệu nào nghiên cứu bệnh đậu mùa khỉ có thể lây từ mẹ sang con.
Để tầm soát và chẩn đoán bệnh đậu mùa khỉ các bác sĩ sẽ dựa trên lịch sử tiếp xúc của người bệnh.
Sau đó chỉ định bạn thực hiện xét nghiệm PCR mẫu chất lỏng hoặc các vết thương trên da, từ đó phát hiện virus gây bệnh đậu mùa khỉ trong cơ thể, hoặc thực hiện sinh thiết để xác định chính xác việc có nhiễm bệnh hay không.
Tầm soát bệnh đậu mùa khỉ thường sẽ không thực hiện xét nghiệm máu. Lý do là virus gây bệnh đậu mùa khỉ thường chỉ lưu lại trong máu một thời gian ngắn, khó phát hiện và chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh.
Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có phương pháp hay thuốc đặc trị cho bệnh đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, người bệnh không nên quá lo lắng bởi bệnh có thể thuyên giảm và tự khỏi mà không cần điều trị.
Trước đây, tỷ lệ tử vong do bệnh đậu mùa khỉ dao động trong khoảng 11% so với số người mắc bệnh (trẻ em có tỷ lệ tử vong cao hơn). Trong thời gian gần đây, tỷ lệ tử vong dao động trong khoảng 3-6%.
Có thể nói, bệnh đậu mùa khỉ tuy khó lây lan giữa người với người hơn so với COVID-19 và các triệu chứng của bệnh cũng không quá nghiêm trọng nhưng đây vẫn là một căn bệnh nguy hiểm, cần có những biện pháp phòng ngừa phù hợp.
Các quan chức tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ cho biết trong kho dự trữ khẩn cấp của Mỹ có hai loại vaccine đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm phê duyệt có thể được sử dụng để ngăn ngừa bệnh đậu mùa ở khỉ.
Kho dự trữ chứa hơn 100 triệu liều vaccine đậu mùa ban đầu. Nhưng vaccine đó có liên quan đến các tác dụng phụ và không nên tiêm cho một số bệnh nhân nhất định, kể cả những người bị suy giảm miễn dịch.
Một loại vaccine mới hơn, được gọi là Jynneos, đã được phê duyệt vào năm 2019 để phòng ngừa cả bệnh đậu mùa và bệnh đậu mùa ở khỉ. Tiến sĩ Jennifer McQuiston, phó giám đốc CDC, cho biết hơn 1.000 liều được giữ trong kho dự trữ.
"Chúng tôi hy vọng mức đó sẽ tăng lên rất nhanh trong những tuần tới, khi công ty cung cấp nhiều liều lượng hơn cho chúng tôi", bà nói. Bà nói thêm rằng liều lượng đã được yêu cầu từ kho dự trữ để tiêm cho một số đối tượng có nguy cơ cao.
Tuy nhiên, các khía cạnh của vấn đề ở Hoa Kỳ vẫn chưa rõ ràng. Tính đến thứ Hai, các quan chức chỉ xác nhận một trường hợp, ở Massachusetts, và đang đánh giá bốn bệnh nhân khác.
Tính đến thứ Hai, đã có hơn 100 trường hợp được xác nhận ở 14 quốc gia bên ngoài châu Phi và hàng chục trường hợp khác đang được điều tra. Ngày hôm đó, Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu đã thúc giục các quan chức y tế ở Châu Âu đánh giá sự sẵn có của vaccine đậu mùa, thuốc kháng virus và thiết bị bảo vệ cá nhân.
Tổ chức Y tế Thế giới đang dự trữ khoảng 31 triệu liều vaccine đậu mùa, nhưng chúng có thể đã mất tác dụng trong nhiều thập kỷ kể từ khi được sản xuất.
(Nguồn: Phụ nữ mới)
