(Nhân đọc tập thơ "Những cảm xúc gọi tên" của Trần Bình)
Trần Bình vốn vậy. Anh sống vui vẻ, trải lòng, có vẻ như không mấy vướng bận những chuyện tuế toái đời thường.
Anh viết cũng vậy, thấy rung động là cầm bút làm thơ ghi lại những cảm xúc và trải nghiệm của mình, những ấn tượng nhiều khi tươi rói và tràn đầy thi hứng. Anh làm thơ mà không mấy bận tâm mình có phải là nhà thơ hay không. Tôi thích điểm này của Trần Bình, một hồn thơ dân dã. Và cũng từ góc nhìn này có lẽ nhiều người đã nhận ra đây chính điểm mạnh và đồng thời nó cũng bộc lộ những hạn chế của nhà thơ Trần Bình. Đó là hai mặt của một vấn đề trong con người sáng tác của thi sĩ Trần Bình.
Đây là tập thơ thứ ba của anh. Anh tâm sự có thể đây là tập thơ "tổng kết" của mình. Tôi thì không nghĩ vậy. Một người trải qua bạo bệnh như anh vẫn sáng tác thì có nghĩa là không bao giờ xa được Nàng Thơ trừ phi cô ấy lạnh nhạt với Trần Bình. Nên tôi trộm nghĩ anh sẽ còn nặng nợ với Nàng Thơ.
Khi anh viết về những điều sâu nặng nhất của quê nhà thì Trần Bình có những vần thơ xúc động tâm can, được nhiều người đọc nhớ đến như những bài: "Cò ơi, thao thiết", "Không ngẫu nhiên bạn chọn nơi chốn trở về"... Có những câu thơ vẻ ngoài mộc mạc nhưng khi đọc lên thì gõ mạnh vào tri giác con người, cảm hoài về một niềm quê chao chạnh: “Khát những tiệc tùng phố xá/ Gồng mình che giấu nét quê" (Cò ơi, thao thiết).
Anh là người con rứt ruột của làng quê. Nên chi "Giếng cổ Gio An" phảng phất chất ca dao của một thi nhân biết tạ ơn làng:
Sóng sánh một triền nước trong
Tóc em nghiêng xõa bên dòng thanh tao
Người ơi Giếng tự thuở nào
Mà xanh mát rượi, mà xao xuyến tình...
Ngàn năm Giếng Trạng, Giếng Kình
Giếng Son, giếng Gái… cho mình đợi nhau
Trải bao hiểm hoặc cơ cầu
Chiến tranh đạn lửa trơ màu đá gan
Còn đây giếng cổ Gio An,
Ngọt trong nguồn cội ngàn năm vẫn đầy...!
Nhiều lúc nhà thơ đã có cách ngắt nhịp để mong mỏi làm mới thơ mình cũng từ nguyên thủy ca dao, đó là một ý thức tìm tòi trong lao động nghệ thuật nghiêm túc bởi chưng lục bát là một thử thách không nhỏ đối với người sáng tác:
Chỉ là đá
với thời gian
Lối đi mòn vẹt
vết chân con người
Qua bao vật đổi sao dời
Còn đây dấu tích từ thời cổ nhân
Chỉ là đá với thời gian
Con đường
Lát những nhọc nhằn xa xưa
Trơ gan với nắng cùng mưa
Cho ta có Giếng bây giờ:
Gio An
Chỉ là đá
với thời gian
Chắn che giọt nước Ba zan
ngọt ngào
Làm nên Giếng
tuổi ngàn năm
Làm nên
đồng bãi, xóm làng, quê hương.
Chỉ còn đá
với thời gian
Cho ta tìm lại
cội nguồn …
Đá ơi!
(Chỉ là đá)
Cũng là viết về quê hương nhưng bài thơ lục bát "Cửa Tùng" như là chân dung tự họa của nhà thơ, đó là một người thơ lực lưỡng, bạo liệt, đã yêu là say đắm hết mình:
Một đêm với Biển và Trăng
Với Cheo Leo quán, Cửa Tùng và Em
Tình như lửa mới vừa nhen
Ai mang thổi gió cháy mềm bờ yêu
Mê ly hừng hực thuỷ triều
Mặn mòi sóng quấn liêu xiêu bãi Còng!
Dắt nhau dạo Cát một vòng
Đêm vui thắt yếm dát cong môi trầm.
Nhà thơ Trần Bình có những thành công đáng ghi nhận như khi anh ký họa nghệ sĩ nhiếp ảnh Đoàn Công Tính bằng thơ. Bài thơ ngắn với câu kết bất ngờ và ấn tượng:
"Những Khoảnh khắc" dễ gì có được
Nếu Nghệ sĩ chẳng lao lên
Với cái máy ảnh của mình cùng hiểm nguy trận mạc
Ông đã làm như thế
Với" Nụ cười Thành Cổ" *
những ngày đạn bom...
Phía sau tấm huân chương
là một người đàn ông
Một người đàn ông
đứng thẳng!
(Bên nghệ sĩ chiến tranh Đoàn Công Tính)
Ưu điểm của thơ Trần Bình là hồn thơ tự nhiên, sáng tác nhi nhiên, ít khi làm dáng, uốn lượn nên thơ mạnh về trực cảm. Nhưng ở mặt khác, vẫn có những sáng tác thể hiện sự trăn trở, lao lực kiếm tìm một cách nói mới. Đó là một ý thức rất nên trân trọng dù không phải lúc nào cũng có được những bài thơ như ý. Có một Trần Bình không theo lối đi quen thuộc trong nỗ lực làm mới mình khi viết "Những cảm xúc gọi tên":
"Và những ngón tay tài hoa lựa phím
Và những đắm mê trói buộc hồn anh
Để một chút vỡ oà
tinh khiết…
trong lành…!
Day dứt ơi! Những nuối tiếc tìm về
Giá như mình còn trẻ
Giá như tiếng đàn kia đốt được lên
Và em nữa, đam mê bùng cháy hết..."
Làm thơ đúng nghĩa là một công việc vất vả, khó nhọc. Điều này càng trở nên là một thử thách lớn khi nhà thơ Trần Bình gặp sự cố nặng nề về sức khỏe. Tuy vậy anh vẫn kiên cường vượt qua bão giông số phận và tiếp tục sáng tác. Đó là tâm huyết với đời, với thơ khiến chúng ta cảm động. Đến tập thơ này thì đã thấy một Trần Bình bên cạnh một người thơ năng lượng cảm xúc dồi dào, mạnh về trực giác còn có Trần Bình khác nữa mở rộng đề tài và phương thức phản ánh với nhiều suy tưởng, đem lại những cảm giác mơí lạ và ý vị. Bằng cách sống và sáng tác trong tuổi xế chiều nhiều biến động, Trần Bình là một minh chứng bằng xương bằng thịt, bằng thơ hiển hiện trong ta về một bi kịch lạc quan giữa cõi ta bà.
Và chúng ta đã gặp lại Trần Bình...
