Cháo vạc giường Diên Sanh trên dặm dài thiên lý

Hẳn những ai qua Quảng Trị không thể không đến Thành Cổ một thời hoa lửa. Sao không xuôi về phía nam thêm 10 km nữa, ghé vào Diên Sanh (Hải Lăng) thưởng thức tô cháo bột Diên Sanh đậm chất quê nhà? 

Diên Sanh tên Nôm là Kẻ Diên tức là kẻ chợ xưa đi vào bài ca dao nối tiếng: Tháng Giêng, tháng Hai/ Tháng Ba, tháng Bốn/ Tháng khốn, tháng nạn/ Đi vay đi dạm/ Được một quan tiền/ Ra chợ Kẻ Diên/ Mua một vác tre/ Về che cái quán… Còn bây giờ gọi là thị trấn Diên Sanh.

Mảnh đất gió Lào cát trắng làm cho nơi này thêm cằn cỗi cuốn theo gió bụi của thời gian, nhưng gió cũng níu giữ chân thực khách mỗi khi ghé qua. Để rồi lên xe về nhà cứ nhớ mãi món ăn đặc sản gió Lào Quảng Trị và thầm mong trở lại.

Một trong những món ăn đặc sản đó là cháo bột cá lóc (dân Quảng Trị gọi là cá tràu) hay gọi theo dân nơi đây là “cháo vạc giường”. Nhưng cái tên đó còn mang tính phổ thông, khách xa gần sẽ hình dung những chiếc vạc giường để nghĩ về những sợi cháo. Còn nếu gọi cho "đúng điệu" thì phải gọi là "cháo vạc chờng". Người Quảng Trị đã đem “cháo vạc giường” làm nên câu ca dao nằm lòng trong nhung nhớ của bao người:

Hải Lăng bán cháo vạc giường/ Trí Bưu bán ngói, Xuân Trường bán dưa;

Nhớ chi như cháo vạc giường/ Đứng mơ mùi ném, ngồi thương mùi hành.

Từ ngã ba Hải Lăng đi dọc xuống bờ hồ bạn sẽ tìm thấy hàng chục quán cháo bột. Tất cả rất sạch sẽ thoáng mát, phong cách phục vụ nhiệt tình, chu đáo. Đặc trưng cháo bột ở đây, thứ nhất là cách thức làm bột gạo. Những chủ quán cháo bột cho biết, họ không mua bột bán sẵn ngoài chợ mà mua gạo về rồi tự xay, lọc, lắng thành bột khô. Vì thế cánh bột rất mềm và tươi ngon, thơm mùi gạo lại không bị chua, bán bao nhiêu làm bấy nhiêu chứ không để dư thừa.

Thứ hai là cách thức chọn cá. Cá tràu phải chọn loại thật tươi, còn sống, đem làm sạch. Cá tràu làm xong để nguyên con luộc vừa chín tới, tách thịt ra ướp kỹ cùng với các gia vị khác như muối, tiêu, ớt, ném. Xương cá xay ra chắt lấy nước nấu cháo. Khi bột chín tới thì thả cá vào cho thấm ngọt.

Thứ ba, để làm nên tô cháo bột thơm ngon không thể thiếu yếu tố gia vị, ở đây còn có một loại cây họ hành, được gọi là cây ném, củ và cây đều có mùi cay cay, thơm ngon rất đặc trưng, không thể lẫn với các loại rau màu khác. Khi thực khách ngồi vào bàn, chủ quán nhanh nhẹn múc vào một tô nhỏ xinh, một nhúm sợi vạc giường, một chút thịt cá lóc phi thơm, rắc thêm hành ngò, lọ ớt tươi dầm để sẵn ở bàn, thực khách có thể thêm vài miếng ớt.

Ăn cháo ngon nhất là phải ăn thật nóng. Vì vậy bạn đừng ngạc nhiên ngay giữa trưa nắng như đổ lửa, khách vẫn xì xụp tay thìa tay đũa với món cháo vạc giường. Và cảm nhận mùi vị thơm ngon từ mùi thịt cá, ngọt ngào sợi bột bốc lên nghi ngút từ tô cháo xen lẫn vị cay xè của ớt tươi, cay đến xé lưỡi cháy họng vừa ăn vừa cứ hít hà, nước mắt nước mũi cứ trào ra, trán rịn mồ hôi. 

Vị cháo cá ngon ngọt, thơm nức mê mẩn khách ngay từ lần ăn đầu. Hương vị "trứ danh" của cháo bột Diên Sanh đã đi vào "lịch sử của lớp người" và tiếp tục "quyến rũ" lữ khách trên hành trình thiên lý mỗi lần ngang qua Quảng Trị.