Công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) trên địa bàn tỉnh Quảng Trị trong thời gian qua được các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội quan tâm triển khai với nhiều giải pháp tích cực và đạt những kết quả khả quan. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong hôn nhân của đồng bào DTTS, giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Quảng Trị hiện có gần 95.000 người DTTS, chiếm 13,3% dân số toàn tỉnh. Vì nhiều nguyên nhân khác nhau nên tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào DTTS vẫn còn xảy ra. Trong đó, nguyên nhân chủ yếu do đời sống còn gặp nhiều khó khăn, thiếu hiểu biết về pháp luật, nhận thức còn hạn chế, nhiều người dân còn giữ những quan niệm lạc hậu, hủ tục như: tục bỏ của sớm, tục thách cưới, hứa hôn, cưỡng ép hôn, tục đi sim, yêu đương không lành mạnh làm cho nhiều trẻ em gái tuổi vị thành niên mang thai sớm.
Nhiều gia đình thiếu sự quan tâm, giáo dục con cái nên con yêu sớm dẫn đến kết hôn khi chưa đủ tuổi theo quy định của pháp luật. Công tác tuyên truyền, vận động ở một số địa phương về phòng, chống tảo hôn chưa được quan tâm đúng mức. Tình trạng học sinh bỏ học sớm vẫn còn xảy ra. Cơ chế chính sách trong hôn nhân và gia đình còn một số bất cập...
Tảo hôn để lại hậu quả rất nặng nề, đó là ảnh hưởng đến chất lượng dân số, tăng tỉ lệ người thiểu năng về thể chất, trí tuệ, người khuyết tật, tạo thành gánh nặng cho sự phát triển của xã hội và là một trong những lực cản đối với sự phát triển KT-XH bền vững của địa phương.
Thực hiện các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của trung ương, tỉnh, trong đó có Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2015-2020” (Giai đoạn I) trên địa bàn Quảng Trị, thời gian qua, Ban Dân tộc tỉnh tích cực phối hợp với các sở, ban, ngành, đoàn thể, đơn vị, địa phương triển khai nhiều hoạt động truyền thông phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống với nội dung và hình thức phong phú như: tuyên truyền, vận động, tư vấn nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của đồng bào DTTS về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại các trường THCS và dân tộc nội trú, cụm xã vùng biên giới, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh thu hút khoảng 5.600 lượt người tham gia.
Xây dựng phóng sự và clip tuyên truyền về giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống bằng 2 ngôn ngữ (tiếng phổ thông, tiếng Vân Kiều) phát trên sóng Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, đồng thời thu nội dung vào 136 thiết bị USB cung cấp đến toàn bộ các xã, 45 trường học, 9 đồn biên phòng tuyến biên giới vùng DTTS để tuyên truyền.
Lắp đặt 15 bảng pa nô truyền thông song ngữ Việt - Vân Kiều tại 15 điểm trường THCS và dân tộc nội trú vùng DTTS. UBND các huyện, xã và các dự án tài trợ phối hợp tổ chức 262 lượt tư vấn, xây dựng 10 mô hình điểm về quy ước thôn, bản không có tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; cung cấp 132 tài liệu các loại (khẩu hiệu, tranh khổ lớn) tại thôn, bản, xã.
Duy trì có hiệu quả các mô hình CLB chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên tại các xã, thị trấn. Tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao năng lực, kỹ năng vận động, tư vấn, truyền thông thay đổi hành vi về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cho đội ngũ tham gia đề án và đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc các cấp, cán bộ văn hóa cấp xã...
Trên cơ sở bám sát kế hoạch của tỉnh, UBND các huyện chủ động xây dựng, ban hành kế hoạch triển khai thực hiện đề án đảm bảo phù hợp với điều kiện, đặc điểm tình hình của địa phương. Một số thôn, bản đưa các quy định về phòng, chống tảo hôn vào xây dựng hương ước, quy ước, bình xét gia đình văn hóa.
Nhờ đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, vận động, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh giảm đáng kể. Số cặp tảo hôn giai đoạn 2016-2020 giảm 445 cặp, kết hôn cận huyết thống giảm 7 cặp so với giai đoạn 2011-2015. Sau 5 năm, số cặp tảo hôn giảm được 57 (năm 2016 là 232 cặp; năm 2021 là 175 cặp) 5 năm liền (2017-2022) trên địa bàn tỉnh không còn trường hợp kết hôn cận huyết thống.
Mặc dù số lượng các cặp tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống có giảm so với giai đoạn 2011-2015 nhưng số cặp tảo hôn hằng năm vẫn còn chiếm tỉ lệ cao. Công tác quản lý, kiểm tra, phát hiện sớm các trường hợp có nguy cơ tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để có biện pháp kịp thời ngăn ngừa còn hạn chế. Việc xử lý vi phạm đối với các trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống chưa thực hiện nghiêm. Việc phân công đơn vị chủ trì quản lý, triển khai thực hiện đề án ở các địa phương chưa thống nhất...
Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Hồ Thị Minh cho biết: “Để ngăn chặn, tiến tới xóa bỏ tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào vùng DTTS, thời gian tới, Ban Dân tộc tỉnh tiếp tục tham mưu UBND tỉnh đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Tăng cường sự phối hợp với MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đổi mới phương thức, nội dung trong thực hiện lồng ghép công tác tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS xóa bỏ hủ tục, trong đó có những hủ tục liên quan đến tảo hôn. Tiếp tục nghiên cứu nhân rộng các mô hình và cách làm sáng tạo trong việc giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, đồng thời xây dựng các mô hình mới, có hiệu quả tại các xã, thị trấn có tỉ lệ hoặc nguy cơ cao về tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, trong đó quan tâm xây dựng mô hình điểm tại trường học.
Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng truyền thông, vận động, tư vấn pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình cho đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là cán bộ tham gia thực hiện đề án, mô hình. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với công tác phòng, chống tảo hôn”.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
