Sau khi trải qua ba cuộc cách mạng công nghiệp trong lịch sử: Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất (1784) là cơ khí hóa với máy chạy bằng thủy lực và hơi nước, cách mạng công nghiệp lần thứ hai (1871-1914) là điện khí hóa với động cơ điện và dây chuyền sản xuất hàng loạt, cách mạng công nghiệp lần thứ ba (1969) là tự động hóa với sự ra đời của công nghệ thông tin, máy tính, nhân loại bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (diễn ra từ những năm 2000) là số hóa, kết nối (các hệ thống liên kết thế giới thực và ảo).
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là một cuộc cách mạng mới mẻ, chưa từng có tiền lệ trong lịch sử nhân loại, với quy mô rộng khắp và tốc độ phát triển theo cấp số nhân, làm thay đổi nhanh chóng bộ mặt thế giới và đời sống nhân loại. Nắm bắt xu thế lớn này đang diễn ra trên thế giới, nhằm nâng cao nhận thức, năng lực tiếp cận và chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư ở nước ta, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Triển khai thực hiện trên địa bàn tỉnh, ngày 12/8/2020, Tỉnh ủy Quảng Trị đã ban hành Kế hoạch số 190- KH/TU về thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/ TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Việc chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư được Kế hoạch số 190-KH/TU của Tỉnh ủy xác định là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng vừa cấp bách, vừa lâu dài, là giải pháp đột phá trong hội nhập và phát triển, tạo sự bứt phá trong phát triển kinh tế - xã hội những năm sắp tới.
Phát huy hiệu quả các cơ hội, nguồn lực do cách mạng công nghiệp lần thứ tư mang lại nhằm hướng đến mục tiêu tổng quát là thúc đẩy quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; phát triển mạnh mẽ kinh tế số; phát triển nhanh và bền vững dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao; phấn đấu đưa tiềm lực, trình độ khoa học và công nghệ Quảng Trị so với cả nước đạt trình độ tiên tiến vào năm 2030.
Mục tiêu cụ thể, đến năm 2025, cơ bản hoàn thành việc chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội; xây dựng chính quyền điện tử, phát triển đô thị thông minh, Đông Hà và thị xã Quảng Trị cơ bản đáp ứng các tiêu chí đô thị thông minh, tập trung ưu tiên các lĩnh vực trọng yếu như: Y tế, giáo dục, du lịch, giao thông, tài nguyên và môi trường, nông nghiệp và phát triển nông thôn; kinh tế số chiếm khoảng 20% tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP). Đến năm 2030, phủ sóng mạng di động 5G, mọi người dân đều được truy cập Internet băng rộng, chi phí thấp; hoàn thành xây dựng chính quyền điện tử; triển khai đồng bộ hệ thống các dịch vụ thiết yếu thông minh như: Điện, nước, ngân hàng, thương mại, điện tử, du lịch, môi trường, quy hoạch và nhà ở đô thị… thông qua hệ thống cơ sở dữ liệu lớn của đô thị thông minh. Các đô thị lớn trong tỉnh đạt hoặc tiệm cận các tiêu chí đô thị thông minh. Kinh tế số chiếm khoảng 30% GRDP.
Để đạt được mục tiêu nói trên, trên cơ sở dựa vào khung Nghị quyết số 52-NQ/ TW của Bộ Chính trị, Kế hoạch số 190-KH/ TU của Tỉnh ủy đã đề ra 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, từ đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức cho đến những hành động mới mẻ.
Thứ nhất là đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, phát huy sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Tính tất yếu khách quan và sự cấp thiết phải chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư một cách tích cực và có hiệu quả phải được các cấp ủy đảng, chính quyền và toàn xã hội nhận thức đầy đủ, đúng mức và đúng tầm. Nghị quyết số 52-NQ/TW của Bộ Chính trị đã nêu yêu cầu phải nắm bắt kịp thời, tận dụng hiệu quả các cơ hội do cách mạng công nghiệp lần thứ tư mang lại để tạo động lực cho tăng trưởng theo tinh thần bắt kịp, tiến cùng và vượt lên ở một số lĩnh vực so với khu vực và thế giới.
Từ đây, các mục tiêu, nhiệm vụ tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư phải gắn với các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phòng - an ninh, xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị của tỉnh. Nội dung cốt lõi của việc chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên tất cả các ngành, lĩnh vực và thúc đẩy chuyển đổi số, trọng tâm là phát triển kinh tế số, xây dựng chính quyền điện tử, đô thị thông minh, tiến tới chính quyền số. Ưu tiên chuyển giao và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ mới, phát triển các dịch vụ trên nền tảng công nghệ số trong các ngành, lĩnh vực. Vận động Nhân dân sử dụng các dịch vụ số, thúc đẩy hình thành xã hội số.
Thứ hai là cụ thể hóa chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước phù hợp với thực tiễn của tỉnh để hoàn thiện cơ chế, chính sách, chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Cơ chế, chính sách mới, phù hợp thực tiễn của tỉnh phải được xây dựng, hoàn thiện để “mở đường”, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân thực hiện chuyển đổi số và phát triển các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh tế mới dựa trên nền tảng công nghệ số, Internet và không gian mạng. Xây dựng cơ chế khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu phát triển công nghệ và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ; cơ chế quản lý phù hợp với môi trường kinh doanh số. Nghiên cứu xây dựng các khu thử nghiệm dành cho doanh nghiệp công nghệ. Cụ thể hóa, áp dụng các chính sách tài chính, các quy định về đầu tư nhằm huy động nguồn lực xã hội đầu tư cho nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, thu hút vốn vào các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp công nghệ. Hoàn thiện các đề án, dự án về chính quyền điện tử, đô thị thông minh của tỉnh theo hướng đảm bảo hiệu quả và phù hợp điều kiện thực tế địa phương. Xây dựng, thực hiện lộ trình và một số chính sách, cơ chế đặc thù của tỉnh trong phát triển mô hình đô thị thông minh, ứng dụng chuyển đổi số trong toàn tỉnh đến năm 2030.
Thứ ba là phát triển cơ sở hạ tầng thông tin thiết yếu hiện đại, đồng bộ. Triển khai băng thông rộng chất lượng cao và các hạ tầng khác phục vụ cho chuyển đổi số trên toàn tỉnh. Đẩy mạnh phủ sóng mạng di động 5G. Xây dựng và phát triển đồng bộ hạ tầng dữ liệu của tỉnh, kết nối liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia; ưu tiên đầu tư các hệ thống thu thập, lưu trữ, xử lý, bảo vệ dữ liệu công. Đầu tư nâng cấp hạ tầng kỹ thuật đảm bảo an toàn, an ninh mạng. Quản lý và kiểm soát chặt chẽ các hình thức thanh toán trực tuyến qua biên giới. Cơ sở hạ tầng các ngành, lĩnh vực quan trọng, thiết yếu phải được nâng cấp đồng bộ, hiện đại, trước hết là hạ tầng giáo dục, y tế, giao thông và hạ tầng chính quyền điện tử.
Thứ tư là triển khai mạnh mẽ các chính sách phát triển và nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo. Chú trọng nâng cao hiệu quả đầu tư công cho hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ. Áp dụng các cơ chế, chính sách có tính đột phá cho các trung tâm, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, các cơ sở giáo dục là chủ thể nghiên cứu. Ứng dụng và phát triển các công nghệ cốt lõi trong một số lĩnh vực trọng yếu của tỉnh. Xây dựng và triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu và ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số. Phát triển các vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp.
Thứ năm là triển khai thực hiện chính sách phát triển nguồn nhân lực. Đổi mới nội dung đào tạo theo hướng phát triển năng lực tiếp cận, tư duy sáng tạo và khả năng thích ứng với môi trường công nghệ liên tục thay đổi và phát triển. Giảng dạy kỹ năng số và ngoại ngữ tối thiểu trong chương trình giáo dục phổ thông. Đổi mới cách dạy và học qua việc áp dụng công nghệ số, dựa trên các nền tảng số. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích, thu hút, sử dụng nhân tài, nguồn nhân lực chất lượng cao. Phát triển mạnh đào tạo nghề và hỗ trợ đào tạo kỹ năng cho chuyển đổi công việc. Phổ cập kỹ năng số, kỹ năng đảm bảo an toàn, an ninh mạng đạt trình độ cơ bản cho người dân. Tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức, xây dựng văn hóa số trong cộng đồng.
Thứ sáu là phát triển các ngành và công nghệ ưu tiên. Theo Nghị quyết số 52- NQ/TW của Bộ Chính trị phải tập trung phát triển các ngành ưu tiên có mức độ sẵn sàng cao là: Công nghiệp công nghệ thông tin, điện tử - viễn thông; an toàn, an ninh mạng; công nghiệp chế tạo thông minh; tài chính - ngân hàng; thương mại điện tử; nông nghiệp số; du lịch số; công nghiệp văn hóa số; y tế, giáo dục và đào tạo. Ưu tiên nguồn lực triển khai một số chương trình trọng điểm quốc gia về các công nghệ ưu tiên, trọng tâm là: Công nghệ thông tin và truyền thông, cơ điện tử, công nghệ mới trong lĩnh vực năng lượng, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, điện tử y sinh. Kế hoạch số 190-KH/TU của Tỉnh ủy đã lựa chọn, cụ thể hóa việc phát triển một số ngành và công nghệ ưu tiên trong điều kiện của tỉnh; thực hiện các chính sách hỗ trợ các ngành và công nghệ ưu tiên (thông qua đổi mới, hoàn thiện thể chế, tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi; đầu tư cơ sở hạ tầng; phát triển nguồn nhân lực; phát triển khoa học và công nghệ; đặt hàng mua sắm công). Ưu tiên nguồn lực để phát triển chính phủ điện tử (ở địa phương là chính quyền điện tử) giai đoạn 2019 - 2020, định hướng đến 2025 của tỉnh.
Thứ bảy là chính sách hợp tác, hội nhập quốc tế. Mở rộng hợp tác về khoa học, công nghệ với các đối tác, nhất là các đối tác có trình độ khoa học và công nghệ tiên tiến. Chủ động tham gia mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn cầu. Thu hút và sử dụng hiệu quả các nguồn lực từ nước ngoài và các đối tác quốc tế cho nghiên cứu, ứng dụng, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo, chuyển giao công nghệ. Liên kết, chuyển giao công nghệ giữa doanh nghiệp trong tỉnh với doanh nghiệp nước ngoài, doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Thứ tám là thúc đẩy chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Các cơ quan này phải tiên phong, mạnh mẽ thực hiện chuyển đổi số. Xây dựng cơ sở dữ liệu số của tỉnh, trong đó tích hợp cơ sở dữ liệu của các ngành vào. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu của cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính phù hợp với xây dựng chính quyền số, cắt giảm tối đa giao dịch trực tiếp.
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư mở ra cơ hội mới nhưng cũng nhiều thách thức. Các quốc gia cạnh tranh dựa trên lợi thế chi phí nhân công giá rẻ chịu tác động tiêu cực do công nghệ mới và dịch vụ đang quay trở lại với các nước phát triển để gắn với thị trường tiêu thụ và các trung tâm nghiên cứu và triển khai (R&D). Nhóm lao động giản đơn, ít kỹ năng dễ bị thay thế. Xuất hiện các hành vi xâm phạm an ninh mạng trên không gian mạng… Điều đó đòi hỏi cần có chính sách, giải pháp hạn chế các tác động tiêu cực của cuộc cách mạng này như: Bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội trên không gian mạng; triển khai các mô hình lao động, việc làm mới trên nền tảng công nghệ số; giải quyết tốt chính sách an sinh xã hội và những thách thức đặt ra khác.
(Còn nữa)
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
