Mặc dù những năm gần đây ngành thuế thành phố Đông Hà (Quảng Trị) đã nỗ lực để thu thuế đối với các công trình xây dựng cơ bản nhà ở tư nhân trên địa bàn, song kết quả vẫn đạt thấp, dẫn đến thất thu cho ngân sách nhà nước. Từ thực tế đó đòi hỏi ngành thuế cùng với các cấp, các ngành, các đơn vị ở địa phương cần có thêm những giải pháp quyết liệt hơn để nguồn thu này được thực hiện đảm bảo, đúng quy định.
Lĩnh vực thu thuế hoạt động xây dựng cơ bản tư nhân được triển khai tại thành phố Đông Hà từ tháng 9/2018. Theo thống kê, những năm qua hoạt động xây dựng nhà ở tư nhân trên địa bàn tỉnh nói chung, thành phố Đông Hà nói riêng diễn ra khá sôi động. Số lượng giấy phép xây dựng trên địa bàn thành phố mỗi năm cấp trên 700 giấy phép. Để siết chặt việc quản lý thuế xây dựng nhà ở tư nhân, ngày 15/5/2017, Cục Thuế tỉnh Quảng Trị có văn bản về việc chỉ đạo triển khai quản lý thuế đối với hoạt động xây dựng cơ bản tư nhân nhà nghỉ và khách sạn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, Chi cục Thuế khu vực Đông Hà - Cam Lộ đã tổ chức thu thuế đối với các công trình xây dựng nhà ở của cá nhân trên địa bàn, song kết quả chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra.
Số liệu thống kê cho thấy, nếu như năm 2019, toàn thành phố chỉ quản lý thu thuế được 55 công trình xây dựng cơ bản tư nhân với số thuế thu gần 180 triệu đồng thì đến tháng 10/2022 Chi cục Thuế khu vực Đông Hà - Cam Lộ đã quản lý thu 796 công trình và số thuế thu được trên 400 triệu đồng. Tỉ lệ số hộ đã được thu thuế trong tổng số hộ được cấp giấy phép xây dựng chỉ mới đạt gần 15%. Như vậy, công tác thu thuế trên lĩnh vực xây dựng nhà ở tư nhân hằng năm có chuyển biến, song vẫn chưa được bao nhiêu so với con số công trình đã đăng ký và cấp giấy phép thi công xây dựng.
Có nhiều nguyên nhân khiến việc thu thuế xây dựng đối với nhà ở tư nhân trên địa bàn thành phố Đông Hà gặp nhiều khó khăn. Một trong những nguyên nhân chính đó là bất cập về chính sách thuế, các quy định về pháp luật chưa được rõ ràng gây khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện ở cơ sở. Bên cạnh đó, một số cá nhân, nhóm cá nhân hoạt động xây dựng nhà ở tư nhân ý thức tuân thủ pháp luật còn thấp, chưa tự giác và chưa hợp tác thực hiện kê khai, thực hiện nghĩa vụ nộp thuế đối với Nhà nước. Cùng với đó, địa bàn dân cư đông, chủ thầu xây dựng nhà ở tư nhân không có địa điểm hoạt động cố định và chủ nhà không phải là người địa phương, ít khi có mặt tại công trình nên cán bộ thuế khó tiếp cận. Công tác phối hợp giữa các lực lượng liên quan chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ. Cán bộ quản lý thuế đối với hoạt động này còn mỏng.
Theo ông Ngô Hữu Bảy, Chủ tịch UBND Phường 1, thành phố Đông Hà, nguyên nhân chính dẫn đến việc thu thuế nhà ở tư nhân không đạt yêu cầu đề ra tại địa phương này đó là do nhận thức của chủ thầu xây dựng, chủ nhà, chủ đầu tư công trình còn hạn chế. Vì vậy sự phối hợp giữa đội thuế, chính quyền địa phương và chủ thầu xây dựng, chủ nhà, chủ đầu tư công trình gặp rất nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, bên cạnh đó một số chủ thầu xây dựng, chủ nhà, chủ đầu tư công trình đã biết những quy định thu thuế xây dựng nhà ở tư nhân, nhưng lấy nhiều lý do để trốn tránh trách nhiệm thu thuế. “Đặc biệt, trong quá trình triển khai thực hiện, UBND phường mời chủ nhà lên làm việc có nhiều cán bộ, công nhân viên chức làm việc tại các huyện thị khác đang sinh sống trên địa bàn phường lấy rất nhiều lý do để khai thuế, hoàn thuế, quy đổi thuế nhằm né tránh việc thu loại thuế này, mặc dù cán bộ thuế, cán bộ phường đã giải thích rõ đối tượng, loại hình phải thu”, ông Ngô Hữu Bảy cho biết thêm.
Không chỉ khó khăn trong công tác thu thuế loại hình này ở phường trung tâm mà ngay cả phường ven đô, tuy đã nỗ lực nhưng cũng gặp phải khó khăn. Bà Nguyễn Tài Hoàng Na, Phó Chủ tịch UBND Phường 4, thành phố Đông Hà cho biết: “Công tác tuyên truyền, triển khai thu thuế xây dựng nhà ở tư nhân ở địa phương này với địa phương khác trong tỉnh chưa đồng bộ nên chủ thầu và chủ nhà có sự so sánh. Bên cạnh đó, nhiều chủ thầu, chủ nhà vẫn chưa biết loại hình này nên rất khó khăn trong việc thu thuế”.
Ngoài những khó khăn trên thì việc xác định được nhà thầu, đối tượng phải nộp thuế cũng không đơn giản đối với cán bộ trực tiếp làm việc với chủ thầu, chủ nhà, chủ đầu tư xây dựng công trình. Liên quan đến công tác chuyên môn, ông Phan Thanh Hiệp, Đội trưởng Đội Trật tự xây dựng thành phố cho rằng: “Qua kiểm tra trong nhóm tổ chức thi công trên địa bàn thành phố Đông Hà, chúng tôi xác định có 3 đối tượng chính gồm: thứ nhất, công ty tư nhân xây dựng trọn gói chìa khóa trao tay. Hình thức này xuất hiện khá nhiều, chủ thầu không chỉ ở trong tỉnh mà ở cả các tỉnh khác đến thi công; thứ hai là thầu xây dựng, loại hình này khá phổ biến; thứ ba, thợ làm công hoặc làm giúp cho chủ nhà. Trong các đối tượng kể trên thì đối tượng thứ ba khó xác định nhất. Tuy nhiên, nếu chúng ta cùng phối hợp thực hiện đồng bộ thì không khó”.
Thực hiện Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính về việc thực hiện kê khai, nộp thuế đối với lĩnh vực hoạt động xây dựng công trình nhà ở tư nhân, năm 2018, Cục Thuế tỉnh Quảng Trị ban hành Công văn số 2971/ CT-THNVDT ngày 30/7/2018 về việc tính thuế đối với hoạt động xây dựng công trình, nhà ở tư nhân trên địa bàn tỉnh. Để quản lý nguồn thu này chặt chẽ hơn, năm 2019, UBND thành phố Đông Hà ban hành Chỉ thị số 04/CT-UBND ngày 15/5/2019 về việc tăng cường công tác quản lý thuế hoạt động nhận thầu xây dựng nhà ở tư nhân trên địa bàn thành phố.
Chỉ thị nêu rõ: Phòng Quản lý đô thị thực hiện cung cấp thông tin, giấy phép xây dựng cho Chi cục Thuế khi giao giấy phép xây dựng cho chủ công trình; Đội Trật tự xây dựng thành phố phối hợp với Chi cục Thuế, UBND các phường, khu phố đôn đốc vận động chủ công trình và nhà thầu xây dựng công trình kê khai nộp thuế xây dựng cơ bản tư nhân theo quy định của pháp luật, xử lý nghiêm các trường hợp không chấp hành kê khai nộp thuế. Ngày 29/4/2022, UBND thành phố Đông Hà ban hành Quyết định số 856/QĐ-UBND về quy định phối hợp trong công tác quản lý thuế hoạt động xây dựng nhà ở tư nhân trên địa bàn thành phố.
Theo lãnh đạo Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố, mỗi năm thành phố thất thu từ lĩnh vực thu thuế hoạt động xây dựng nhà ở tư nhân từ 4 - 5 tỉ đồng. Năm 2022 cũng là năm đầu tiên UBND tỉnh giao thành phố Đông Hà tự chủ về tài chính, cân đối trong quá trình thu chi phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Vì vậy đây là vấn đề đặt ra trong tiến trình phát triển kinh tế của thành phố, nhằm giải quyết những vấn đề phát sinh, giải quyết bức xúc, kiến nghị của Nhân dân. Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo thu ngân sách vào tháng 9 vừa qua, một số thành viên đã nêu những khó khăn, vướng mắc trong việc thu thuế xây dựng nhà ở tư nhân trên địa bàn.
Trong đó đặt ra những khó khăn trong quy chế phối hợp, mặc dù đã ban hành văn bản nhưng công tác phối hợp chưa đạt hiệu quả cao. Nhằm cụ thể hóa hơn trong công tác thu thuế xây dựng nhà ở tư nhân trên địa bàn, ngày 12/10/2022 Chi cục Thuế khu vực Đông Hà - Cam Lộ cũng triển khai một số quy định mới của pháp luật thuế và quy chế phối hợp trong công tác quản lý thuế đối với hoạt động xây dựng nhà ở tư nhân cho cán bộ, lãnh đạo các phòng, ban liên quan, UBND các phường và 62 khu phố trưởng.
“Để thực hiện hiệu quả, đồng bộ các giải pháp thu thuế xây dựng cơ bản nhà ở tư nhân đạt kế hoạch đề ra, Chi cục Thuế sẽ tiếp tục đề xuất Cục thuế tỉnh tham mưu UBND tỉnh ban hành chỉ thị, quy chế phối hợp giữa các ban, ngành, địa phương trên địa bàn toàn tỉnh, nhằm thống nhất trong công tác chỉ đạo, phối hợp thực hiện; phối hợp với Phòng Tài chính - Kế hoạch tham mưu UBND thành phố đề xuất HĐND thành phố có cơ chế tài chính phù hợp đối với thu thuế nhà ở tư nhân, hỗ trợ ngân sách các phường nhằm động viên, khuyến khích lực lượng tham gia quản lý thu thuế nhà ở tư nhân; phối hợp với các phòng, ban liên quan, UBND các phường đẩy mạnh tuyên truyền chính sách, pháp luật đối với loại hình hoạt động xây dựng nhà ở tư nhân trên địa bàn thành phố”, ông Nguyễn Anh Tuấn, Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực Đông Hà - Cam Lộ cho biết thêm.
Loại hình thu thuế xây dựng nhà ở tư nhân ở các tỉnh, thành phố lớn trong nước triển khai khá hiệu quả, song ở thành phố Đông Hà triển khai vẫn gặp không ít khó khăn. Giải pháp đặt ra là các cấp, các ngành, các đơn vị, địa phương phải có sự thống nhất, thực hiện đồng bộ, đảm bảo tính công bằng đối với người nộp thuế.
Các đơn vị liên quan phối hợp với cơ quan thuế cung cấp thông tin về giấy phép xây dựng phát sinh trên địa bàn; hằng tháng, hằng quý, cơ quan thuế có trách nhiệm chỉ đạo đội thuế, cán bộ thuế thực hiện rà soát, kiểm tra thực tế, đôn đốc việc kê khai nộp thuế; tăng cường công tác tuyên truyền dưới nhiều hình thức để người dân, tổ chức, cá nhân nhận thức rõ trách nhiệm và nghĩa vụ đăng ký, kê khai, nộp thuế. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương, nêu cao tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu, lấy kết quả thực hiện nhiệm vụ làm căn cứ đánh giá, xếp loại thi đua khen thưởng cán bộ và lãnh đạo đơn vị các cơ quan liên quan đối với hoạt động xây dựng công trình, nhà ở tư nhân.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
