Tháng 2 năm 1985, theo đề nghị của Hội Nhà báo Việt Nam, Ban Bí thư Trung ương Đảng quyết định lấy ngày 21 tháng 6 hằng năm là Ngày Báo chí Việt Nam (nay là Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam).
Quyết định nêu rõ: Ngày 21/6/1925, báo Thanh niên do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập xuất bản số đầu tiên, từ đó ra đời báo chí cách mạng Việt Nam. Để ghi nhớ công ơn Bác Hồ, phát huy truyền thống của báo chí cách mạng, nâng cao vai trò của báo chí trong sự nghiệp của Nhân dân ta, Ban Bí thư đồng ý hằng năm đến ngày 21/6 thì tổ chức Ngày Báo chí Việt Nam. Ngày Báo chí Việt Nam là dịp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí Việt Nam, nêu cao trách nhiệm của các nhà báo, tăng cường quan hệ giữa báo chí với bạn đọc.
Như vậy Ngày Báo chí Việt Nam không đơn thuần là ngày hội hướng về lịch sử diễn ra hằng năm với nội dung liên hoan, vui chơi, giải trí, vinh danh những người làm báo… là chính. Ý nghĩa sâu xa và thực chất hơn của nó là ở chỗ phát huy truyền thống tốt đẹp, nâng cao vai trò của báo chí trong sự nghiệp của Nhân dân, từ đó thường xuyên cập nhật nội dung về vai trò và trách nhiệm của báo chí trước thời cuộc diễn biến không ngừng. Ngày Báo chí Việt Nam vì vậy không hẳn là “Ngày Nhà báo Việt Nam” như một số người quen gọi.
*
Cuộc sống có những sự kiện trùng hợp ngẫu nhiên xen lẫn vui buồn. Ngay sau khi có Quyết định của Ban Bí thư, lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam hào hứng bắt tay vào việc chuẩn bị tổ chức Ngày Báo chí đầu tiên. Dự kiến sẽ mở đầu bằng một cuộc mít tinh trọng thể tại Nhà hát lớn Hà Nội sáng 20/6/1985, tiếp đó là hoạt động của các địa phương, các cấp Hội Nhà báo cùng diễn ra sôi nổi trong khắp cả nước.
Sáng 19/6/1985 Ban Thư ký (Ban Thường vụ) Hội Nhà báo Việt Nam mở cuộc họp rà soát công việc chuẩn bị. Dự kiến chương trình cuộc gặp mặt tại Nhà hát lớn, với sự tham gia của nhiều vị lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước và các ngành, đoàn thể…, sẽ mở đầu bằng diễn văn của Chủ tịch Hội Hoàng Tùng. Tiếp ngay sau đó, nhà báo - chính khách lão thành Xuân Thủy, Chủ tịch đầu tiên của Hội Những người viết báo Việt Nam (Hội Nhà báo Việt Nam) lúc này đã nghỉ hưu, sẽ phát biểu đôi lời. Phó Tổng thư ký thường trực Hội được phân công điều hành các hoạt động kỷ niệm.
Buổi họp sắp xong, chúng tôi bỗng nhận được một cuộc gọi điện thoại khẩn. Đầu dây bên kia nhà báo Hoàng Phong, người từng có thời gian dài làm việc tại báo Cứu quốc và là một cán bộ gần gũi với Chủ nhiệm Xuân Thủy thảng thốt báo tin: Vị Chủ tịch đầu tiên của Hội, người mà ban tổ chức cuộc gặp mặt dự kiến sẽ trân trọng mời phát biểu đôi lời vào sáng mai, đã từ trần. Ông vừa đột quỵ hôm qua, khi đang viết “Lịch sử báo Cứu quốc” qua trí nhớ và ghi chép của mình.
Anh Hoàng Tùng chủ tọa buổi họp đứng bật lên, lặng lẽ rời phòng họp. Chúng tôi đồ chừng ông vội đến nhà riêng vị tiền nhiệm cách cơ quan Hội Nhà báo không xa thăm hỏi gia đình. Tôi bối rối, chỉ còn biết đề nghị với Ban lãnh đạo Hội: “Vậy là chúng ta phải điều chỉnh chương trình cuộc gặp mặt sáng mai. Tôi nghĩ ta nên đề nghị anh Hoàng Tùng trước lúc đọc diễn văn, cần thông báo ngắn gọn tin buồn (chưa kịp công bố qua báo chí) và mời toàn thể mọi người có mặt tại hội trường đứng lên dành một phút tưởng niệm vị Chủ tịch đầu tiên của Hội chúng ta”.
*
Về những cống hiến của nhà báo - chính khách Xuân Thủy cho đất nước với nhiều cương vị khác nhau mọi người đã rõ. Đặc biệt nổi bật là khoảng thời gian gần 5 năm diễn ra Hội nghị bốn bên tại Paris (gồm nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Hoa Kỳ, Việt Nam cộng hòa) những năm 1968 - 1973. Tính từ phiên họp đầu tiên ngày 13/5/1968 đến khi đạt được thỏa thuận về dự thảo “Hiệp định Paris về Việt Nam” tháng 10/1972, đã có tới 202 phiên họp chung công khai và 24 cuộc tiếp xúc riêng không công bố giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Thời gian đó, vị chính khách Xuân Thủy với tư cách Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Trưởng đoàn Việt Nam Dân chủ cộng hòa tham gia đàm phán, là một nhân vật nổi bật trước báo chí truyền thông toàn thế giới. Nhiều người vẫn giữ ấn tượng về khuôn mặt đôn hậu với nụ cười luôn nở trên môi, thái độ từ tốn và những lời phát biểu, trả lời phóng vấn nội dung súc tích, đầy trí tuệ mà hầu như lúc nào cũng dí dỏm của ông.
Riêng về Xuân Thủy với tư cách nhà báo, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Trường Chinh có lần phát biểu: Anh Xuân Thủy được Đảng phân công trực tiếp phụ trách báo Cứu quốc từ thời hoạt động bí mật và suốt trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (…). Riêng mỗi một việc báo xuất bản đều đặn hằng ngày trong gần ba nghìn ngày liên tục, trong bối cảnh chiến tranh vô cùng ác liệt, gian khổ thiếu thốn mọi bề, đã có thể gọi là một kỳ tích của Nhân dân ta, là niềm tự hào của báo chí cách mạng Việt Nam ta.
(Nguồn: Báo Quảng Trị)
