Khi thực hiện theo Luật HTX 2012 không chỉ có ý nghĩa trong việc thay đổi bộ máy quản lý, phương thức hoạt động của các HTX trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, mà bộ máy cán bộ và thành viên ở nhiều HTX đã thay đổi nhận thức, mạnh dạn mở ra nhiều dịch vụ mang lại hiệu quả tích cực, tiêu chí liên kết đầu ra cho sản phẩm của thành viên được đánh giá là khâu quan trọng .
Tuy nhiên do nhiều nguyên nhân nên hiện nay, sản phẩm của các HTX, tổ hợp tác trên địa bàn chưa được chào bán hoặc chỉ bán với số lượng rất hạn chế trên thị trường, nhất là nông sản, thực phẩm, thủy hải sản... Việc hỗ trợ các HTX thông qua hoạt động kết nối cung cầu, phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị sẽ có ý nghĩa rất lớn cho HTX trong giai đoạn hiện nay.
Cho đến thời điểm này, huyện Triệu Phong đã hoàn thành chuyển đổi hoạt động các HTX theo Luật HTX năm 2012 và một số HTX chuyển sang mô hình Tổ hợp tác. Sau chuyển đổi, bộ máy hoạt động được bố trí đảm bảo đúng theo quy định, nhiều HTX chủ động mở rộng sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và có những đóng góp tích cực trong xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống của người dân.
Đến nay toàn huyện có 90 HTX hoạt động sản xuất- kinh doanh dịch vụ nông nghiệp, trong đó có 7 HTX đạt loại giỏi, chiếm 7,8%, 24 HTX đạt loại khá, chiếm 26,7%, 59 HTX đạt trung bình chiếm 65,5%. Một số HTX đã có liên kết cung ứng dịch vụ đầu vào như vật tư nông nghiệp, thủy nông, bảo vệ thực vật. Các hoạt động sản xuất, dịch vụ phi nông nghiệp cũng phát triển mạnh ở nông thôn, trở thành nguồn thu chủ yếu của nhiều hộ dân.
Trong thời gian qua, đã xây dựng các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị như: liên kết trong sản xuất, tiêu thụ lúa hữu cơ; liên kết trong sản xuất, tiêu thụ rau an toàn; liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nấm; liên kết trong sản xuất, tiêu thụ đối với sản phẩm chủ lực gà đồi, gà thả vườn; chuỗi cung cấp sản phẩm an toàn từ nơi sản xuất đến tiêu thụ
Ông Hoàng Quang Dưỡng, Phó Phòng NN&PTNT huyện Triệu Phong, Quảng Trị cho biết: “ đối với hoạt động của các HTX sau khi chuyển đổi đã có những chuyển biến tích cực trong việc chủ động mở ra các dịch vụ như tín dụng nội bộ, một số HTX đã tìm kiếm thị trường, liên kết bao tiêu sản phẩm và đó là tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá HTX kiểu mới hiện nay. Trên địa bàn huyện Triệu Phong có 2 HTX được công nhận trong năm 2019 là HTX Dịch vụ Nông nghiệp Triệu Thuận và HTX Nông sản sạch Triệu Phong, chúng tôi cũng đang cùng với các HTX tìm giải pháp, hỗ trợ các HTX trong công tác tiếp cận thị trường để tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm của các thành viên trong thời gian tới”.
Gạo sạch Triệu Phong là một ví dụ, từ khi thành lập năm 2017 vấn đề đầu ra cho Gạo hữu cơ gặp nhiều khó khăn, tuy nhiên với sự nỗ lực của bán quản lý HTX đã cùng với 145 thành viên đã tìm kiếm thị trường từ trong tỉnh cho đến trong nước. Vụ mùa đông xuân năm nay, diện tích gieo trồng lúa hữu cơ của HTX là 45 ha, năng suất 52 tạ/ ha/ vụ. Gía lúa thu mua của HTX cho thành viên là 10.000đ/ kg, cao hơn giá lúa thị trường từ khoảng 20%. Chính quyền địa phương và HTX đã cùng với các thành viên thực hiện công tác quy hoạch các vùng sản xuất, vùng chuyên canh, đầu tư hạ tầng đồng bộ và hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ để thúc đẩy sản xuất tạo ra sản phẩm chất lượng, an toàn; chú trọng xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu, hỗ trợ cấp chứng nhận VietGAP, chứng nhận hữu cơ, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại cho sản phẩm nông nghiệp để tạo nên lợi thế cạnh tranh bền vững cho sản phẩm và mô hình liên kết theo chuỗi giá trị...
Ông Lê Quang Đạt, Giám đốc HTX Nông nghiệp sạch Triệu Phong cho rằng: “ chúng tôi nghĩ rằng, ngoài sự năng động của Ban Quản trị HTX thì yếu tố quyết định trong việc liên kết tìm thị trường đó chính là chất lượng của chính sản phẩm đó. Đối với sản phẩm Gạo sạch Triệu Phong qua thời gian từ khâu chọn giống, chăm sóc theo hướng hữu cơ và thu hoạch, cho ra thị trường đều đúng theo quy trình và được kiểm định đầu ra. Do đó, khi được thị trường chấp nhận từ đó số lượng thu mua cho thành viên tang lên và giá thành ổn định, tạo niềm tin cho thành viên của HTX tiếp tục thực hiện mô hình”.
Điều đáng ghi nhận là việc thực hiện công tác chuyển đổi HTX theo Luật năm 2012 có nhiều địa phương thực hiện hiệu quả như các xã: Triệu Độ, Triệu Trạch, Triệu Thành, Triệu Thuận. Đặc biệt, thông qua việc tổ chức lại HTX theo kiểu mới đã tạo điều kiện cho khu vực kinh tế tập thể, trong đó quan hệ kinh tế giữa HTX và các thành viên chặt chẽ hơn, tối đa hóa lợi ích cho các thành viên, phản ánh đúng bản chất của một tổ chức HTX là phục vụ, hỗ trợ thành viên phát triển sản xuất- kinh doanh. Tuy nhiên, trên thực tế, công tác hỗ trợ cho các HTX phát triển sản xuất gắn với chuỗi giá trị cũng được các sở, ngành và Liên minh HTX quan tâm và đã xây dựng được một số mô hình thí điểm. Tuy nhiên, tính liên kết, hợp tác giữa các HTX với nhau và giữa các HTX với doanh nghiệp cũng còn yếu kém, chưa khai thác lợi thế của nhau để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX.
Cùng với đó, hiện nay khi các thành viên cũng đã nỗ lực sản xuất, đưa ra thị trường những sản phẩm mới, tuy nhiên điều mà các thành viên như ông Lê Thế Hiển chia sẽ và mong muốn đó chính là việc kết nối thị trường tạo đầu ra cho sản phẩm.
Ông Lê Thế Hiển, một trong những thành viên HTX dịch vụ Nông nghiệp Triệu Thuận, Triệu Phong chia sẻ: “ Chúng tôi cũng gặp những khó khăn nhất định khi cho sản phẩm ra thị trường. Hiện nay, chúng tôi đã sản xuất được sản phẩm là Trà Hoa Hồng và tinh dầu tram, tuy nhiên vấn đề quan trọng là thị trường đầu ra ổn định thì chúng tôi cần sự hỗ trợ của HTX cũng như các ban ngành liên quan”.
HTX Triệu Thuận cũng đã tích cực thực hiện công tác liên kết cho những sản phẩm mang lợi thế của địa phương như mô hình nuôi gà sạch ứng dụng khoa học kỹ thuật trong chăn nuôi, mô hình nuôi lợn, mở thêm dịch vụ về môi trường, tín dụng nội bộ bước đầu mang lại hiệu quả. Doanh thu năm 2019 của HTX
Ông Trần Ngọc Tấn, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Triệu Thuận - Triệu Phong cho rằng: “ Yếu tố quyết định cho việc liên kết thành công là chất lượng sản phẩm, cùng với đó là số lượng đảm bảo để cung cấp cho đối tác liên kết. Tuy nhiên, đối với một số HTX trên địa bàn thì sản xuất manh mún, chất lượng không ổn định cùng với sản lượng không đảm bảo do đó việc liên kết gặp những khó khăn nhất định”.
Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay đối với địa bàn tỉnh Quảng Trị, việc tiếp cận, giới thiệu sản phẩm của các HTX, tổ hợp tác đến với các doanh nghiệp tiêu thụ, siêu thị, các hệ thống phân phối bán lẻ, người tiêu dùng cũng như việc kết nối để tìm hiểu, đáp ứng nhu cầu cung ứng và tiêu thụ giữa bên sản xuất và phân phối, tiêu dùng... còn gặp nhiều khó khăn.
Nhiều HTX còn chưa chú trọng đến công tác nghiên cứu thị trường, đánh giá nhu cầu của thị trường và người tiêu dùng. Cạnh đó, nhân sự nghiên cứu thị trường phát triển sản phẩm của các HTX còn yếu, thiếu. Một số HTX chưa làm tốt việc cung ứng dịch vụ tiêu thụ cho thành viên tham gia HTX.
Từ đầu năm 2018, huyện Triệu Phong cũng đã ban hành Kế hoạch xây dựng mô hình HTX kiểu mới trên địa bàn huyện giai đoạn 2018 - 2020 để nâng cao chất lượng của các HTX. Để đạt được tiêu chí về HTX kiểu mới thì yếu tố liên kết tìm đầu ra cho sản phẩm được đánh giá cao sau khi thực hiện theo Luật HTX, và để làm được điều đó cùng với sự nỗ lực của các thành viên, của bộ máy quản lý HTX thì các ngành, các đơn vị tiếp tục hỗ trợ các HTX, tổ hợp tác tham gia giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ triển lãm trong và ngoài nước; tham gia các cơ hội giao thương, phiên chợ hàng Việt, chương trình kết nối cung cầu giữa các nhà sản xuất, các cơ sở sản xuất hàng nông sản trên địa bàn với các doanh nghiệp, trung tâm thương mại siêu thị nhằm giới thiệu, hỗ trợ, giúp các cơ sở sản xuất tiêu thụ sản phẩm.
Cùng với đó, tiếp tục hỗ trợ các hợp tác xã xây dựng và phát triển thương hiệu; hỗ trợ về công tác tuyên truyền, quảng bá giới thiệu sản phẩm của các HTX; tập huấn, bồi dưỡng về kỹ năng xúc tiến thương mại, kỹ năng bán hàng, văn minh thương mại, xây dựng và phát triển thương hiệu; nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ quản lý các HTX, tổ hợp tác...
Chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012, các HTX kiểu mới không chỉ năng động, sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm mà thể hiện tốt vai trò quản lý nâng cao thu nhập cho xã viên và tạo sự liên kết theo chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần vào việc phát triển kinh tế của địa phương.
